دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوجه

متقاضیان طلاق از سوی زوجه غالباً با این سوال مواجه می شوند که آیا باید دادخواست گواهی عدم امکان سازش را مطرح کنند یا خیر. واقعیت این است که در اغلب موارد، درخواست طلاق از سوی زن به صدور حکم طلاق از سوی دادگاه منجر می شود، نه گواهی عدم امکان سازش. تنها در شرایط بسیار خاص، نظیر اعمال وکالت در طلاق از سوی زوجه، دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر می کند. آگاهی از این تفاوت بنیادین برای هر زنی که قصد طلاق دارد، حیاتی است تا بتواند مسیر قانونی صحیح را انتخاب کرده و حقوق خود را به درستی پیگیری کند. این مقاله به طور جامع به بررسی ابعاد مختلف درخواست طلاق از سوی زوجه می پردازد، تفاوت های حقوقی کلیدی را شفاف سازی می کند و با ارائه راهنمایی های عملی، شما را در این فرآیند پیچیده یاری می دهد.

تفاوت های بنیادین: گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق به درخواست زوجه

در نظام حقوقی ایران، مفهوم طلاق و چگونگی ثبت آن، دارای جزئیات و تفاوت های ظریفی است که اغلب باعث سردرگمی می شود. دو اصطلاح گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق از جمله مواردی هستند که در پرونده های طلاق کاربرد دارند، اما ماهیت و موارد صدور آن ها با یکدیگر متفاوت است، به خصوص زمانی که درخواست طلاق از سوی زوجه مطرح می شود. شناخت دقیق این تفاوت ها برای هر فردی که درگیر پرونده طلاق است، به ویژه برای زنان، ضروری است.

گواهی عدم امکان سازش چیست؟

گواهی عدم امکان سازش، در حقیقت یک تأییدیه رسمی از سوی دادگاه است. این گواهی به معنای آن است که دادگاه پس از بررسی های لازم و تلاش برای ایجاد صلح و سازش میان زوجین، به این نتیجه رسیده که ادامه زندگی مشترک برای آن ها امکان پذیر نیست و راهی جز جدایی باقی نمانده است. با صدور این گواهی، مجوز قانونی برای جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق فراهم می شود.

موارد اصلی صدور گواهی عدم امکان سازش عبارتند از:

• طلاق توافقی: رایج ترین مورد، زمانی است که زن و مرد هر دو به طلاق رضایت دارند و بر سر تمامی مسائل مالی و غیرمالی مربوط به طلاق به توافق رسیده اند.
• طلاق به درخواست زوج: زمانی که مرد با استناد به حق قانونی خود، درخواست طلاق همسرش را مطرح می کند. در این حالت، دادگاه پس از رعایت تشریفات و پرداخت حقوق مالی زوجه، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.

مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعیت آن است. در صورتی که زوجین یا یکی از آن ها در این مدت برای ثبت طلاق به دفترخانه مراجعه نکنند، گواهی از درجه اعتبار ساقط شده و به منزله انصراف از طلاق تلقی می شود.

حکم طلاق به درخواست زوجه چیست؟

برخلاف تصور رایج، زمانی که درخواست طلاق از سوی زن مطرح می شود، در اکثر موارد دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق می کند، نه گواهی عدم امکان سازش. این موضوع ریشه در ماده 26 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 دارد. این ماده صراحتاً مقرر می دارد: در صورتی که طلاق، توافقی یا به درخواست زوج باشد، دادگاه به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام و اگر به درخواست زوجه باشد، حسب مورد، مطابق قانون به صدور حکم الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق مبادرت می کند.

دلیل اصلی اینکه دادگاه برای درخواست زوجه حکم طلاق صادر می کند، مبنای حمایتی قانونگذار از زن است. قانونگذار قصد دارد تا با احراز شرایط قانونی (مانند عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد)، مرد را ملزم به طلاق همسرش کند. بنابراین، این حکم یک رأی قضایی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، زوج را به اجرای طلاق وادار می کند. حکم طلاق نیز پس از قطعیت، شش ماه اعتبار برای اجرا در دفترخانه دارد و در صورت عدم اجرا در این مهلت، فاقد اعتبار می شود.

جدول مقایسه گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق

برای درک بهتر تفاوت های این دو مفهوم، جدول زیر مقایسه ای جامع بین آن ها ارائه می دهد:

ویژگی	گواهی عدم امکان سازش	حکم طلاق (به درخواست زوجه)
متقاضی	زوجین (طلاق توافقی)، زوج، یا زوجه (فقط در صورت داشتن وکالت در طلاق)	زوجه (به دلیل عسر و حرج یا شروط ضمن عقد)
ماهیت صدور	تأییدیه عدم سازش و مجوز اجرای طلاق	الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط وکالت در طلاق
مبنای قانونی (ماده 26 ق.ح.خ)	طلاق توافقی یا به درخواست زوج	به درخواست زوجه (الزام به طلاق یا احراز وکالت)
مدت اعتبار پس از قطعیت	سه ماه	شش ماه
نحوه اجرا	مراجعه هر دو یا یکی از طرفین (در صورت وکالت) به دفترخانه	اجبار زوج به طلاق یا اقدام زوجه (در صورت وکالت)
قابلیت اعتراض	قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی	قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی

شرایط قانونی درخواست طلاق از سوی زوجه (که منجر به صدور حکم طلاق می شود)

درخواست طلاق از سوی زن، برخلاف مرد که حق طلاق با اوست، مستلزم احراز شرایط خاصی است که در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده پیش بینی شده اند. این شرایط، مبنای صدور حکم طلاق برای زوجه هستند، مگر در حالت داشتن وکالت بلاعزل در طلاق.

الف) طلاق به دلیل عسر و حرج (ماده 1130 قانون مدنی)

ماده 1130 قانون مدنی یکی از مهم ترین مستندات قانونی برای درخواست طلاق از سوی زوجه است. این ماده بیان می کند که اگر دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند. عسر و حرج به وضعیتی گفته می شود که ادامه زندگی مشترک برای زن غیرقابل تحمل باشد و تحمل آن خارج از توان متعارف او قرار گیرد. این وضعیت باید به گونه ای باشد که دادگاه با در نظر گرفتن عرف، شرایط سنی و اجتماعی، وقوع آن را احراز کند.

معیارهای اثبات عسر و حرج، ذهنی نیستند و باید مستند به دلایل و شواهد عینی باشند. برخی از مصادیق رایج عسر و حرج که در قانون حمایت خانواده نیز به آن ها اشاره شده است، عبارتند از:

• ترک زندگی مشترک توسط زوج: اگر مرد بدون عذر موجه، حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال، زندگی مشترک را ترک کند.
• اعتیاد زوج: اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی (یا هر نوع اعتیادی که به اساس زندگی خانوادگی ضرر بزند) و امتناع از ترک آن یا عدم مراجعه به پزشک در مدت معین.
• سوء معاشرت یا ضرب و شتم شدید و مستمر: رفتار خشونت آمیز، توهین، افترا و هر نوع سوء معاشرت که ادامه زندگی را برای زن دشوار سازد.
• ابتلای زوج به بیماری های صعب العلاج و لاعلاج: بیماری های خطرناک و صعب العلاج زوج که زندگی مشترک را مختل کند و امکان درمان آن ها نباشد.
• محکومیت قطعی زوج به حبس: اگر زوج به حبس قطعی پنج سال یا بیشتر محکوم شود.
• ناباروری زوج: در صورتی که زوج پس از گذشت پنج سال از ازدواج، نازا بوده و زوجه نیز راضی به ادامه زندگی نباشد.
• عدم تأمین نفقه توسط زوج: در صورتی که زوج با وجود توانایی مالی، از پرداخت نفقه به همسر خود امتناع ورزد.
• ازدواج مجدد زوج بدون اجازه یا رضایت زوجه اول: این مورد نیز می تواند در شرایط خاص، از مصادیق عسر و حرج محسوب شود.

نحوه اثبات عسر و حرج نیازمند جمع آوری مدارک و مستندات قوی است. این مدارک می توانند شامل شهادت شهود، گواهی پزشکی قانونی، گزارش کلانتری، پیامک ها، صوت و تصویر (با رعایت موازین قانونی)، و هرگونه سند دیگری باشند که وضعیت دشوار زندگی زوجه را تأیید کند. دادگاه با بررسی این مستندات و شنیدن اظهارات طرفین، نسبت به احراز عسر و حرج تصمیم گیری خواهد کرد.

ب) طلاق به استناد شروط ۱۲ گانه ضمن عقد نکاح

در زمان جاری شدن صیغه عقد نکاح، در سند ازدواج شروطی به صورت چاپی وجود دارند که اصطلاحاً به آن ها «شروط دوازده گانه ضمن عقد» گفته می شود. این شروط به زوجین امکان می دهند در صورت تمایل، آن ها را امضا کرده و فعال کنند. در صورت تحقق هر یک از این شروط و امضای آن ها توسط زوج، حق طلاق به وکالت از زوج به زوجه تفویض می شود. در این حالت، زوجه می تواند با اثبات تحقق شرط، از حق طلاق خود استفاده کند.

تفاوت اصلی شروط ضمن عقد با عسر و حرج این است که در شروط ضمن عقد، زن برای طلاق نیازی به اثبات غیرقابل تحمل بودن زندگی به معنای عام ندارد، بلکه کافی است اثبات کند یکی از شروط امضا شده در عقدنامه توسط زوج نقض شده است. این شروط، که به نوعی توافق قبلی زوجین محسوب می شوند، فرآیند طلاق را برای زوجه تا حدودی ساده تر می کنند.

برخی از این شروط عبارتند از:

• امتناع زوج از پرداخت نفقه یا عجز از پرداخت آن به مدت شش ماه.
• سوء رفتار و معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی برای زوجه غیرقابل تحمل باشد.
• ابتلای زوج به بیماری های صعب العلاج و لاعلاج.
• جنون زوج.
• اشتغال زوج به شغلی که به حیثیت زوجه و مصالح خانوادگی لطمه می زند.
• محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
• ترک زندگی خانوادگی توسط زوج بدون عذر موجه به مدت شش ماه متوالی.
• عدم بچه دار شدن زوج پس از پنج سال از عقد (در صورتی که زوجه خواهان فرزند باشد).
• غیبت مفقودالاثر شدن زوج به مدت شش ماه.
• ازدواج مجدد زوج بدون رضایت زوجه.

ج) طلاق با اعمال وکالت در طلاق (داشتن حق طلاق)

در برخی موارد، زوج می تواند از ابتدا یا در طول زندگی مشترک، حق طلاق را به صورت وکالت بلاعزل به همسر خود اعطا کند. این وکالت می تواند ضمن عقد نکاح (به عنوان شرط ضمن عقد) یا با تنظیم یک وکالتنامه رسمی جداگانه در دفترخانه اسناد رسمی صورت گیرد.

محدودیت ها و اختیارات این وکالت بستگی به متن دقیق وکالتنامه دارد. به عنوان مثال، ممکن است در وکالتنامه قید شده باشد که زوجه می تواند خود را مطلقه سازد، با حق تعیین نوع طلاق (بائن یا رجعی)، تعیین تکلیف مهریه، حضانت فرزندان، نفقه و سایر حقوق مالی.

پاسخ به ابهام اصلی: در این حالت خاص، یعنی زمانی که زوجه با استفاده از وکالتنامه ای که از زوج گرفته، اقدام به طلاق می کند، دادگاه پس از احراز صحت وکالت و شرایط مندرج در آن، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می کند. دلیل این امر آن است که زوجه در این فرض، به نیابت از زوج اقدام به طلاق می کند و در واقع این طلاق، از نظر شکلی، شبیه به طلاق از سوی زوج یا طلاق توافقی است که منجر به صدور گواهی می شود. این تنها حالتی است که دادخواست دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوجه می تواند منجر به صدور گواهی شود، نه حکم طلاق.

نحوه تنظیم دادخواست طلاق از سوی زوجه (با نمونه های کاربردی)

تنظیم صحیح دادخواست طلاق از سوی زوجه، گام اول و بسیار مهم در فرآیند حقوقی جدایی است. نوع دادخواست و محتوای آن باید کاملاً با شرایط و مستندات موجود همخوانی داشته باشد تا دادگاه بتواند به درستی به آن رسیدگی کند.

عنوان صحیح دادخواست

انتخاب عنوان مناسب برای دادخواست، بر اساس نوع درخواست طلاق زوجه، از اهمیت بالایی برخوردار است:

• اگر طلاق به دلیل عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد (غیر از وکالت) باشد: دادخواست تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج یا دادخواست تقاضای صدور حکم طلاق به استناد شرط ضمن عقد نکاح.
• اگر طلاق به استناد اعمال وکالت در طلاق باشد: دادخواست تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد اعمال حق وکالت در طلاق.

مشخصات طرفین

در بخش مشخصات، اطلاعات دقیق خواهان (زوجه)، خوانده (زوج) و در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل باید ذکر شود. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد، محل اقامت و در صورت لزوم، شماره تلفن و نشانی الکترونیکی است.

خواسته

خواسته باید به وضوح و با رعایت موازین حقوقی بیان شود و متناسب با عنوان دادخواست و دلایل باشد. مثلاً:

• صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج و تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه.
• صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد اعمال حق وکالت در طلاق و تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه.

دلایل و منضمات دادخواست

هر دادخواست طلاق نیازمند ارائه مستنداتی است که ادعاهای زوجه را تأیید کند. این منضمات باید به صورت کپی مصدق (یعنی کپی برابر اصل شده) ارائه شوند:

• کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی زوجین.
• کپی مصدق سند ازدواج.
• مدارک اثبات عسر و حرج (مانند گواهی پزشکی قانونی، گزارش نیروی انتظامی، شهادت شهود، پیامک ها، صورت جلسات مشاوره خانواده و…).
• کپی مصدق وکالتنامه رسمی (در صورت داشتن حق طلاق).
• سایر اسناد و مدارک مرتبط با حقوق مالی (مانند فیش حقوقی زوج برای اثبات توانایی پرداخت نفقه، سند مالکیت برای شرط تنصیف و…).

شرح دادخواست

در این بخش، زوجه باید دلایل خود برای درخواست طلاق را به صورت مستدل، مستند و مشروح بیان کند. این قسمت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا دادگاه بر اساس همین شرح، به بررسی پرونده می پردازد.

• در صورت عسر و حرج، باید وقایع، تاریخ ها و جزئیات مصادیق عسر و حرج (مثلاً سوء معاشرت، ترک انفاق، اعتیاد و…) به دقت توضیح داده شود.
• در صورت استناد به شروط ضمن عقد، باید شرط نقض شده مشخص و نحوه نقض آن تشریح گردد.
• در صورت اعمال وکالت در طلاق، باید به شماره و تاریخ وکالتنامه رسمی اشاره شود و توضیح داده شود که زوجه بر اساس این وکالتنامه اقدام به طلاق می کند.

نکات کلیدی در نگارش دادخواست

• وضوح و صراحت: مطالب باید روشن، بدون ابهام و صریح بیان شوند.
• مستندات: هر ادعایی باید با مدارک و شواهد پشتیبانی شود.
• رعایت ادب حقوقی: لحن نوشتار باید محترمانه و حرفه ای باشد، حتی در بیان مشکلات.
• دقت در جزئیات: تاریخ ها، مبالغ، نام ها و مکان ها باید با دقت کامل ذکر شوند.

نمونه دادخواست طلاق به درخواست زوجه (در دو حالت اصلی)

در ادامه، دو نمونه از عناوین و بخش خواسته دادخواست برای روشن شدن مطلب ارائه می شود. جزئیات بیشتر (مانند شرح کامل) بر اساس هر پرونده متفاوت است و باید توسط وکیل تنظیم شود:

نمونه 1: دادخواست تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه (مثلاً به دلیل ترک انفاق و سوء معاشرت)

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
خواهان: خانم [نام و نام خانوادگی زوجه]، کد ملی: […], نشانی: […، خیابان …، کوچه …، پلاک …]
خوانده: آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، کد ملی: […], نشانی: […، خیابان …، کوچه …، پلاک …]
خواسته: تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه (با تعیین تکلیف حقوق مالی شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، شرط تنصیف و حضانت فرزندان مشترک)
دلایل و منضمات: کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی زوجین، کپی مصدق سند ازدواج، گواهی عدم پرداخت نفقه از سوی کمیته امداد / گزارش کلانتری مربوط به ضرب و شتم / شهادت شهود / تصاویر پیامک های توهین آمیز.
شرح دادخواست: اینجانب خواهان به شرح مشخصات فوق، به موجب سند ازدواج شماره […] مورخ […] در تاریخ […] به عقد دائم خوانده محترم آقای […] درآمده ام. متأسفانه از تاریخ […]، خوانده محترم بدون عذر موجه و با وجود توانایی مالی، از پرداخت نفقه اینجانب امتناع نموده و علاوه بر آن، با سوء معاشرت و رفتار خشونت آمیز (شرح جزئیات سوء معاشرت و ضرب و شتم با ذکر تاریخ ها و جزئیات وقایع و مستندات مربوطه)، زندگی مشترک را برای اینجانب غیرقابل تحمل ساخته است. با توجه به ادامه وضعیت فوق و عدم امکان سازش و تحمل زندگی مشترک، ادامه دوام زوجیت موجب عسر و حرج اینجانب شده است. لذا، مستنداً به ماده 1130 قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق و تعیین تکلیف کامل حقوق مالی و حضانت فرزندان مشترک را از محضر محترم دادگاه دارم.

نمونه 2: دادخواست تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد اعمال حق وکالت در طلاق

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
خواهان: خانم [نام و نام خانوادگی زوجه] (با سمت وکیل از جانب زوج)، کد ملی: […], نشانی: […، خیابان …، کوچه …، پلاک …]
خوانده: آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، کد ملی: […], نشانی: […، خیابان …، کوچه …، پلاک …]
خواسته: تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد اعمال حق وکالت در طلاق اعطایی از سوی زوج (با تعیین تکلیف حقوق مالی و حضانت فرزندان مشترک)
دلایل و منضمات: کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده، کپی مصدق سند ازدواج، کپی مصدق وکالتنامه رسمی بلاعزل به شماره […] مورخ […] دفترخانه […]، لیست حقوق مالی مورد توافق یا مطالبه.
شرح دادخواست: اینجانب خواهان به موجب سند ازدواج شماره […] مورخ […] به عقد دائم خوانده محترم درآمده ام. بر اساس وکالتنامه رسمی بلاعزل به شماره […] مورخ […] دفترخانه اسناد رسمی شماره […] شهرستان […]، خوانده محترم آقای […] حق طلاق با تمامی اختیارات لازمه را به اینجانب اعطا نموده اند. نظر به استفاده از حق اعطایی وکالت در طلاق، اینجانب تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق و تعیین تکلیف کامل حقوق مالی و حضانت فرزندان مشترک را از محضر محترم دادگاه دارم.

مراحل رسیدگی به دادخواست طلاق از طرف زوجه در دادگاه خانواده

فرآیند رسیدگی به دادخواست طلاق از سوی زوجه، مراحلی مشخص و قانونی دارد که هر یک از آن ها باید با دقت طی شوند. این مراحل برای حمایت از خانواده و تلاش برای صلح و سازش طراحی شده اند، اما در صورت عدم امکان سازش، مسیر قانونی برای جدایی را هموار می کنند.

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام عملی برای درخواست طلاق از سوی زوجه، ثبت دادخواست در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. پس از تنظیم دقیق دادخواست با رعایت نکات ذکر شده، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن مدارک لازم، به این دفاتر مراجعه کرده و دادخواست را ثبت کنند. اهمیت نگارش صحیح دادخواست در این مرحله بسیار زیاد است، زیرا هرگونه نقص یا ابهام می تواند فرآیند رسیدگی را به تأخیر بیندازد.

ارجاع به مراکز مشاوره خانواده (بهزیستی)

پس از ثبت دادخواست، پرونده به مراکز مشاوره خانواده زیر نظر سازمان بهزیستی ارجاع می شود. هدف اصلی این مرحله، تلاش برای ایجاد صلح و سازش میان زوجین است. جلسات مشاوره اجباری است و زوجین باید در آن ها شرکت کنند. مشاوران تلاش می کنند تا با بررسی ریشه های اختلاف، راهکارهایی برای ادامه زندگی مشترک ارائه دهند. در صورتی که پس از جلسات متعدد، امکان سازش وجود نداشته باشد، مرکز مشاوره گزارش عدم انصراف از طلاق و عدم امکان سازش را به دادگاه ارائه می دهد.

ارجاع پرونده به دادگاه خانواده

پس از طی مرحله مشاوره و در صورت عدم سازش، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به پرونده طلاق، بر اساس ماده 12 قانون حمایت خانواده، معمولاً با دادگاه محل اقامت زوجه یا محل اقامت زوج تعیین می شود. زوجه در این زمینه اختیار دارد که دادخواست خود را در یکی از این دو محل ثبت کند.

جلسات دادرسی

در دادگاه، جلسات دادرسی برای شنیدن اظهارات طرفین و بررسی دلایل و مستندات برگزار می شود. زوجه باید ادعاهای خود را با ارائه مدارک قوی (مانند شهادت شهود، گواهی پزشکی قانونی، گزارش نیروی انتظامی و…) اثبات کند. زوج نیز می تواند دلایل و دفاعیات خود را مطرح کند. در برخی موارد، دادگاه ممکن است برای بررسی دقیق تر موضوع، پرونده را به کارشناسی (مثلاً برای ارزیابی وضعیت جسمی یا روحی) ارجاع دهد.

ارجاع به داوری (در صورت عدم سازش)

در صورتی که دادگاه تشخیص دهد که همچنان امکان سازش وجود دارد یا برای بررسی عمیق تر اختلافات، پرونده را به داوری ارجاع می دهد. هر یک از زوجین یک داور (ترجیحاً از اقوام یا افراد مطلع از شرایط زندگی آن ها) معرفی می کنند. داوران پس از گفت وگو با زوجین و تلاش برای ایجاد صلح، نظر خود را مبنی بر امکان یا عدم امکان سازش به دادگاه اعلام می کنند. گزارش داوران یکی از مستنداتی است که دادگاه در صدور رأی به آن توجه می کند.

صدور رأی دادگاه

پس از طی تمامی مراحل فوق و بررسی کامل پرونده، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. همانطور که پیشتر گفته شد، این رأی در اکثر موارد برای درخواست زوجه، حکم طلاق (الزام زوج به طلاق) خواهد بود، مگر در حالتی که زوجه با وکالت در طلاق اقدام کرده باشد که منجر به صدور گواهی عدم امکان سازش می شود.

مهلت های اعتراض

رأی صادر شده توسط دادگاه بدوی، قطعی نیست و طرفین حق اعتراض دارند:

• تجدیدنظرخواهی: طرفین می توانند ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی، نسبت به آن در دادگاه تجدیدنظر استان اعتراض کنند.
• فرجام خواهی: پس از صدور رأی قطعی توسط دادگاه تجدیدنظر، در موارد خاص و طبق قانون، امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور نیز وجود دارد.

اجرای صیغه طلاق در دفترخانه

پس از قطعی شدن حکم طلاق (یا گواهی عدم امکان سازش)، زوجین (یا یکی از آن ها در صورت داشتن وکالت یا حکم طلاق) باید ظرف مهلت قانونی (شش ماه برای حکم طلاق و سه ماه برای گواهی عدم امکان سازش) به یکی از دفاتر رسمی طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند. دفترخانه نیز پس از اجرای صیغه، مراتب را در شناسنامه زوجین درج و سند طلاق را صادر می کند.

حقوق مالی زوجه در طلاق به درخواست وی

در فرآیند طلاق، به خصوص زمانی که درخواست از سوی زوجه مطرح می شود، تعیین تکلیف حقوق مالی زن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قانونگذار برای حمایت از زنان، حقوق مالی مشخصی را در نظر گرفته است که زوجه می تواند در زمان طلاق آن ها را مطالبه کند.

مهریه

مهریه، مهم ترین حق مالی زن است که به محض عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد. در طلاق به درخواست زوجه، زن حق دارد تمامی مهریه خود را (چه عندالمطالبه باشد و چه عندالاستطاعه) مطالبه کند. حتی در طلاق خلع که زن با بخشش بخشی یا تمام مهریه، مرد را راضی به طلاق می کند، در صورتی که طلاق به درخواست زوجه (مثلاً به دلیل عسر و حرج) باشد و دادگاه حکم طلاق صادر کند، نیازی به بخشش مهریه نیست و زن می تواند تمام مهریه خود را دریافت کند.

نفقه

نفقه شامل نفقه معوقه و نفقه ایام عده است.

• نفقه معوقه: مربوط به دورانی است که زوج از پرداخت نفقه به زوجه امتناع کرده است. زوجه می تواند در زمان طلاق یا حتی قبل از آن، نفقه معوقه خود را از طریق دادگاه مطالبه کند.
• نفقه ایام عده: پس از جاری شدن صیغه طلاق، زوجه باید به مدت معینی (معمولاً سه طهر برای طلاق رجعی) عده نگه دارد. در طول این مدت، حق نفقه بر عهده زوج است، مگر اینکه طلاق بائن باشد و زن در دوران عده باردار نباشد.

اجرت المثل ایام زوجیت

اگر زوجه در طول زندگی مشترک، کارهایی را که شرعاً بر عهده او نبوده (مانند کارهای منزل، آشپزی، نگهداری از فرزندان) به دستور زوج و با قصد عدم تبرع (یعنی عدم قصد رایگان بودن انجام کار) انجام داده باشد، می تواند پس از طلاق، اجرت المثل آن کارها را مطالبه کند. محاسبه اجرت المثل بر اساس نظر کارشناس و با توجه به مدت زمان زندگی مشترک، نوع کارها و عرف محل انجام می شود.

نصف دارایی (شرط تنصیف)

شرط تنصیف اموال، یکی از شروط ضمن عقد نکاح است که در صورت امضای آن توسط زوج، در صورت طلاق به درخواست زوج یا طلاق توافقی، زوج مکلف است تا نصف اموالی را که در دوران زندگی مشترک به دست آورده، به زوجه منتقل کند. نکته مهم این است که در طلاق به درخواست زوجه، این شرط معمولاً قابل اعمال نیست، مگر اینکه در شروط ضمن عقد نکاح به صراحت قید شده باشد که این شرط در صورت درخواست طلاق از سوی زوجه نیز جاری خواهد بود. این موضوع بستگی به متن دقیق شرط در سند ازدواج دارد.

حضانت و نفقه فرزندان مشترک

تعیین تکلیف حضانت فرزندان مشترک، یکی از حساس ترین مسائل در پرونده های طلاق است. دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت فرزند، تصمیم گیری می کند.

• حضانت: تا هفت سالگی، اولویت حضانت با مادر است و پس از آن، با پدر. اما دادگاه در هر سنی می تواند بر اساس مصلحت طفل تصمیم دیگری بگیرد.
• نفقه فرزندان: نفقه فرزندان (شامل خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، درمان و…) چه حضانت با مادر باشد و چه با پدر، بر عهده پدر است. میزان نفقه نیز بر اساس نظر کارشناس و با توجه به نیازهای فرزند و توانایی مالی پدر تعیین می شود.

جهیزیه

جهیزیه شامل اقلامی است که زوجه در زمان ازدواج به منزل مشترک آورده است. این اقلام ملک زوجه محسوب می شوند و او حق دارد پس از طلاق، آن ها را مسترد کند. برای اثبات مالکیت جهیزیه، ارائه سیاهه جهیزیه (که معمولاً توسط زوج و شهود امضا شده) و فاکتور خرید می تواند مفید باشد. در صورت عدم وجود سیاهه، شهادت شهود یا سایر قرائن و امارات قضایی قابل استناد هستند.

آگاهی از تفاوت میان گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق برای زوجه، کلید اصلی ورود آگاهانه به فرآیند طلاق و احقاق حقوق مالی است. این تمایز در ماده ۲۶ قانون حمایت خانواده به روشنی بیان شده و انتخاب صحیح عنوان دادخواست را حیاتی می سازد.

سوالات متداول

آیا برای طلاق از طرف زن نیاز به وکیل است؟

گرچه از نظر قانونی الزامی به داشتن وکیل نیست، اما فرآیند طلاق از طرف زن به دلیل پیچیدگی های حقوقی و نیاز به اثبات شرایط خاص (مانند عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد)، بسیار تخصصی است. حضور وکیل متخصص در امور خانواده می تواند شانس موفقیت پرونده را به میزان زیادی افزایش دهد، از اتلاف وقت جلوگیری کند و اطمینان حاصل کند که تمامی حقوق مالی و غیرمالی زوجه به درستی مطالبه و پیگیری می شوند. وکیل می تواند در جمع آوری مستندات، تنظیم دادخواست، حضور در جلسات مشاوره و دادرسی، و انجام مراحل اجرایی طلاق به شما یاری رساند.

مدت زمان طلاق به درخواست زوجه چقدر است؟

مدت زمان طلاق به درخواست زوجه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: پیچیدگی پرونده، نوع دلایل اثباتی (عسر و حرج، شروط ضمن عقد یا وکالت در طلاق)، مقاومت زوج، تعداد جلسات دادگاه، مراحل تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی (در صورت وجود) و حجم کاری شعب دادگاه. به طور کلی، پرونده های طلاق به درخواست زوجه، به ویژه آن هایی که نیاز به اثبات عسر و حرج دارند، ممکن است بین 6 ماه تا 2 سال یا حتی بیشتر به طول انجامند. پرونده هایی که زوجه وکالت در طلاق دارد، معمولاً سریع تر به نتیجه می رسند.

آیا در طلاق به درخواست زوجه، امکان رجوع وجود دارد؟

نوع طلاقی که به درخواست زوجه صادر می شود، معمولاً بائن است. طلاق بائن به طلاقی گفته می شود که پس از جاری شدن صیغه طلاق، مرد حق رجوع به زن را در دوران عده ندارد. طلاق ناشی از عسر و حرج و طلاق خلع (که زن در ازای طلاق مالی را به مرد می بخشد) از انواع طلاق بائن هستند. بنابراین، در بیشتر موارد طلاق به درخواست زوجه، امکان رجوع برای زوج وجود ندارد. اما اگر طلاق از نوع رجعی باشد، مرد می تواند در دوران عده به همسر خود رجوع کند. نوع طلاق در متن حکم دادگاه مشخص می شود.

چه مدت پس از صدور حکم طلاق می توان آن را اجرا کرد؟

حکم طلاق به درخواست زوجه، پس از قطعیت (یعنی پس از طی مهلت های تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی و عدم اعتراض یا تأیید نهایی رأی)، دارای شش ماه اعتبار برای اجرا در دفترخانه طلاق است. در صورتی که در این مدت شش ماه، حکم به دفترخانه ارائه و صیغه طلاق جاری نشود، حکم از درجه اعتبار ساقط شده و زوجه برای طلاق باید مجدداً اقدام کند. این مهلت برای گواهی عدم امکان سازش (که در موارد خاص وکالت در طلاق صادر می شود) سه ماه است.

نتیجه گیری: آگاهی، اولین گام به سوی احقاق حق

درخواست طلاق از سوی زوجه، فرآیندی پیچیده و سرشار از ظرایف حقوقی است که آگاهی از جزئیات آن، نقشی حیاتی در احقاق حقوق زن ایفا می کند. این مقاله تلاش کرد تا با ابهام زدایی از عنوان دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوجه، تفاوت بنیادین میان گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق را تشریح کند. فهم این نکته که در اکثر موارد، درخواست طلاق از سوی زن منجر به حکم طلاق می شود، نه گواهی عدم امکان سازش (مگر در شرایط خاص وکالت در طلاق)، اولین و مهم ترین گام در آغاز مسیر صحیح حقوقی است.

شناخت دقیق شرایط قانونی طلاق از سوی زن، اعم از اثبات عسر و حرج، استناد به شروط دوازده گانه ضمن عقد یا اعمال وکالت در طلاق، به زوجه این قدرت را می دهد که با پشتوانه قانونی محکم، اقدام کند. همچنین، آگاهی از نحوه صحیح تنظیم دادخواست، مراحل رسیدگی در دادگاه و مهم تر از آن، حقوق مالی که پس از طلاق به زن تعلق می گیرد، از او در برابر تضییع حقوقش محافظت می کند. به یاد داشته باشید که جمع آوری مستندات قوی، بیان مستدل دلایل و دقت در تمامی مراحل، از ارکان اصلی موفقیت در این فرآیند است. توصیه اکید می شود که در این مسیر، از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده بهره مند شوید تا با کمترین دغدغه و بیشترین اطمینان، به نتیجه مطلوب دست یابید.