نمونه دادخواست فرزند خواندگی

تنظیم صحیح نمونه دادخواست فرزند خواندگی، گام نخست و اساسی در فرآیند قانونی سرپرستی کودک و نوجوان در ایران است که متقاضیان را در مسیر پذیرش این مسئولیت بزرگ هدایت می کند. این دادخواست، در واقع درخواست رسمی شما از مراجع قضایی برای اعطای سرپرستی است و باید شامل تمام اطلاعات، دلایل و مستندات قانونی باشد تا مسیر پرونده را هموار سازد.

فرزندخواندگی، اقدامی عمیقاً انسانی و قانونی است که طی آن، یک زوج یا زن مجرد، مسئولیت نگهداری و تربیت کودکی را که از نظر بیولوژیکی فرزند آن ها نیست، بر عهده می گیرند. این امر، نه تنها به کودکان بی سرپرست و بدسرپرست پناهی گرم و آینده ای روشن می بخشد، بلکه آرزوی داشتن فرزند را برای بسیاری از خانواده ها محقق می سازد. قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲، چارچوب قانونی این فرآیند را مشخص کرده است و «دادخواست فرزندخواندگی» نقطه آغازین اجرای این قانون در مراجع قضایی است.

متقاضیان فرزندخواندگی اغلب با چالش هایی در زمینه تنظیم دقیق این دادخواست و آگاهی از پیچیدگی های مراحل قانونی روبرو هستند. عدم آشنایی با جزئیات حقوقی و اداری می تواند باعث تأخیر در روند رسیدگی یا حتی رد درخواست شود. بنابراین، داشتن یک راهنمای جامع و یک نمونه دادخواست کارآمد، برای متقاضیان حیاتی است. این مقاله به عنوان یک منبع مرجع، به شما کمک می کند تا با تمامی ابعاد حقوقی و اجرایی فرزندخواندگی آشنا شده و با اطمینان خاطر بیشتری این مسیر معنوی را طی کنید.

دادخواست فرزندخواندگی چیست و چرا تدوین صحیح آن حیاتی است؟

دادخواست فرزندخواندگی، به معنای درخواست کتبی و رسمی متقاضی یا متقاضیان سرپرستی از دادگاه صالح (دادگاه خانواده) برای اعطای سرپرستی یک کودک یا نوجوان بی سرپرست یا بدسرپرست است. این دادخواست، اولین گام حقوقی و کلیدی در فرآیند فرزندخواندگی محسوب می شود و بدون آن، رسیدگی قضایی آغاز نخواهد شد. در واقع، این برگه حقوقی، پایه و اساس پرونده شما در دادگاه است و تمام اطلاعات هویتی، دلایل، شرایط قانونی و خواسته های شما را به صورت مدون و مستند به دادگاه ارائه می دهد.

دقت در نگارش و ارائه مستندات صحیح در این دادخواست از اهمیت بالایی برخوردار است. یک دادخواست ناقص یا دارای اشکالات حقوقی می تواند منجر به اطاله دادرسی، صدور قرار رد دادخواست، یا حتی رد ماهوی درخواست سرپرستی شود. از سوی دیگر، دادخواستی که به درستی تنظیم شده باشد، با ارائه شواهد و دلایل قانع کننده، به قاضی کمک می کند تا با سرعت و اطمینان بیشتری به صلاحیت شما رأی داده و مصلحت کودک را احراز کند. این دقت در نگارش، نه تنها فرآیند را برای متقاضیان تسهیل می کند، بلکه به سازمان بهزیستی و دادگاه نیز در اتخاذ تصمیم آگاهانه و مطابق با قوانین کمک شایانی می نماید.

شرایط جامع متقاضیان فرزندخواندگی بر اساس قانون و رویه جاری

پذیرش سرپرستی یک کودک، مسئولیتی بزرگ است که مستلزم دارا بودن شرایط خاصی از سوی متقاضیان است. قانونگذار ایران در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، به تفصیل این شرایط را مشخص کرده تا مصلحت کودک به بهترین نحو تامین شود. این شرایط به دو بخش عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند.

الف) شرایط عمومی متقاضی یا متقاضیان فرزند خواندگی

این شرایط برای تمامی متقاضیان سرپرستی، اعم از زوجین یا زن و دختر مجرد، لازم الاجرا است و در زمان ارائه دادخواست و مراحل بعدی توسط سازمان بهزیستی و دادگاه بررسی می شود:

• سن: یکی از زوجین یا زن/دختر مجرد متقاضی باید حداقل ۳۰ سال تمام سن داشته باشد. البته در موارد خاص و با تشخیص دادگاه و بهزیستی، ممکن است در مورد سن سخت گیری کمتری صورت گیرد، اما اصل بر این شرط سنی است.
• تابعیت: متقاضیان باید تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.
• اعتقاد به ادیان رسمی: متقاضی یا متقاضیان باید به یکی از ادیان رسمی کشور (اسلام، مسیحیت، کلیمی یا زرتشتی) معتقد باشند. این شرط به منظور حفظ هویت دینی کودک در محیط خانواده سرپرست وضع شده است.
• صلاحیت اخلاقی: متقاضیان باید دارای صلاحیت اخلاقی لازم برای تربیت و نگهداری کودک باشند. این مورد از طریق تحقیقات مددکاری و روانشناسی سازمان بهزیستی و نیز بررسی دادگاه احراز می شود.
• سلامت جسمی و روانی: متقاضی یا متقاضیان باید از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشند و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودک را داشته باشند. ارائه گواهی های پزشکی و انجام معاینات لازم در این خصوص ضروری است.
• عدم اعتیاد: نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، روان گردان و الکل از شرایط اساسی است. متقاضیان باید آزمایشات مربوطه را انجام داده و گواهی عدم اعتیاد ارائه دهند.
• عدم محکومیت جزایی موثر: متقاضیان نباید دارای سابقه محکومیت جزایی موثر باشند. مفهوم محکومیت موثر در قانون مجازات اسلامی تعریف شده است و به احکامی اشاره دارد که تبعات اجتماعی خاصی دارند.
• عدم حجر: متقاضی یا متقاضیان نباید محجور باشند، یعنی باید از نظر قانونی، عقلانی و مالی توانایی اداره امور خود را داشته باشند و ورشکسته نیز نباشند.
• تمکن مالی: توانایی مالی برای تأمین هزینه های زندگی و تربیت کودک از دیگر شروط مهم است. این تمکن مالی با ارائه مدارکی مانند گردش حساب بانکی، فیش حقوقی، یا سند مالکیت اثبات می شود.
• عدم ابتلا به بیماری های واگیر و صعب العلاج: برای حفظ سلامت کودک و توانایی سرپرست در نگهداری از او، متقاضیان نباید به بیماری های واگیردار یا صعب العلاج مبتلا باشند.

ب) شرایط اختصاصی و اولویت های فرزند خواندگی

علاوه بر شرایط عمومی، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، شرایط و اولویت های دیگری را نیز در نظر گرفته است:

• تعهد تملیک: بر اساس ماده ۱۴ قانون، متقاضی سرپرستی (به جز موارد خاص) ملزم به تملیک بخشی از اموال یا حقوق خود به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی است. تشخیص نوع و میزان این اموال یا حقوق با دادگاه است. در مواردی که اخذ تضمین عینی ممکن یا به مصلحت نباشد، دادگاه می تواند دستور اخذ تعهد کتبی به تملیک در آینده را صادر کند. هدف از این تعهد، تضمین بخشی از آینده مالی کودک است.
• اولویت بندی متقاضیان: قانون در واگذاری سرپرستی، اولویت هایی را به شرح زیر مشخص کرده است:
  1. زوجین بدون فرزند.
  2. زنان و دختران مجرد بدون فرزند (این گروه فقط می توانند سرپرستی فرزند دختر را بر عهده بگیرند).
  3. زوجین دارای فرزند (در صورتی که فرزندخواندگی به مصلحت فرزندان موجود و کودک جدید باشد).
  4. کسانی که طفلی را یافته اند و ادعای آنها در دادگاه ثابت شده باشد (یابندگان).
  5. کسانی که با دلایل موجه، سرپرستی کودک یا نوجوانی را حداقل یک سال قبل از سپردن به سازمان بهزیستی عهده دار بوده اند.

مراحل گام به گام درخواست فرزندخواندگی (از بهزیستی تا دادگاه)

فرآیند درخواست فرزندخواندگی در ایران یک روند چند مرحله ای و سازمان یافته است که با همکاری سازمان بهزیستی و مراجع قضایی انجام می شود. آگاهی از این مراحل برای متقاضیان نمونه دادخواست فرزند خواندگی بسیار ضروری است.

مرحله اول: مراجعه به سازمان بهزیستی

همه متقاضیان فرزندخواندگی، ابتدا باید به سازمان بهزیستی محل اقامت خود مراجعه کنند. این مرحله، آغازگر فرآیند و شامل چندین بخش کلیدی است:

• ثبت درخواست اولیه و تشکیل پرونده: متقاضیان باید با ارائه مدارک اولیه و تکمیل فرم های مربوطه، درخواست خود را ثبت کرده و پرونده ای در بهزیستی تشکیل دهند.
• مصاحبه و بررسی صلاحیت های اولیه: کارشناسان بهزیستی (مددکاران و روانشناسان) با متقاضیان مصاحبه کرده و صلاحیت های اولیه آن ها را از نظر اخلاقی، روانی و اجتماعی بررسی می کنند. این مصاحبه ها به شناخت عمیق تر شخصیت و انتظارات متقاضیان کمک می کند.
• تحقیقات مددکاری و روانشناسی: پس از مصاحبه، مددکاران اجتماعی بهزیستی تحقیقات محلی و بازدید منزل را انجام می دهند تا شرایط زندگی، محیط خانوادگی و توانایی های عملی متقاضیان برای نگهداری و تربیت کودک را از نزدیک ارزیابی کنند. این مرحله شامل بررسی توانایی های مالی نیز می شود.
• معرفی کودک واجد شرایط: در صورت تأیید صلاحیت های اولیه، بهزیستی با توجه به اولویت بندی ها و شرایط متقاضیان، کودکی را که واجد شرایط سرپرستی است، معرفی می کند. تلاش می شود انطباق روانی و شخصیتی مناسب بین کودک و خانواده متقاضی صورت گیرد.

مرحله دوم: ورود به فرآیند قضایی

پس از تأیید بهزیستی و معرفی کودک، نوبت به ورود به مراجع قضایی می رسد:

• ارسال درخواست و گزارش به دادگاه: سازمان بهزیستی مکلف است حداکثر ظرف دو ماه، درخواست متقاضیان و گزارش کارشناسی خود را به دادگاه خانواده محل اقامت متقاضی ارسال کند.
• رسیدگی دادگاه: دادگاه خانواده، به عنوان مرجع صالح، مدارک ارسالی را بررسی، جلسه دادرسی را تشکیل و از متقاضیان، سازمان بهزیستی و دادستان برای ارائه توضیحات دعوت می کند. در صورت لزوم، دادگاه می تواند از کارشناسان رسمی نیز برای بررسی های بیشتر نظرخواهی کند.
• صدور قرار سرپرستی آزمایشی ۶ ماهه: در صورت احراز شرایط اولیه و مصلحت کودک، دادگاه یک

  قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه

  صادر می کند. این دوره، فرصتی حیاتی برای انطباق کودک با خانواده جدید و ارزیابی عملی توانایی های سرپرستان است. در طول این مدت، بهزیستی به صورت دوره ای گزارش هایی از وضعیت کودک و خانواده به دادگاه ارائه می دهد.

مرحله سوم: صدور حکم قطعی سرپرستی

پس از اتمام دوره آزمایشی و تأیید نهایی:

• ارزیابی نهایی: در پایان دوره آزمایشی، بهزیستی و دادگاه وضعیت کودک و خانواده را مجدداً ارزیابی می کنند. اگر شرایط اولیه همچنان برقرار باشد و مصلحت کودک تأیید شود، مرحله بعدی آغاز می شود.
• صدور حکم قطعی سرپرستی: در صورت احراز استمرار شرایط و تأیید نهایی، دادگاه

  حکم قطعی سرپرستی

  را صادر می کند. این حکم، وضعیت حقوقی کودک را تثبیت کرده و او را تحت سرپرستی دائم متقاضیان قرار می دهد.

• ابلاغ حکم: حکم قطعی سرپرستی به اداره ثبت احوال و سازمان بهزیستی ابلاغ می شود تا اقدامات لازم برای درج اطلاعات سرپرستان در شناسنامه کودک و سایر امور اداری صورت گیرد.

نمونه دادخواست فرزندخواندگی (متن کامل و قابل کپی و پیست)

تنظیم یک دادخواست حقوقی صحیح، نیازمند رعایت ساختار و دقت در جزئیات است. در ادامه یک نمونه دادخواست فرزند خواندگی کامل و استاندارد ارائه شده که می توانید با تکمیل اطلاعات، از آن بهره برداری کنید.

ساختار کلی یک دادخواست حقوقی

یک دادخواست حقوقی معمولاً شامل بخش های زیر است:

• عنوان دادگاه: نام و شعبه دادگاهی که صلاحیت رسیدگی دارد.
• خواهان: مشخصات کامل فرد یا افرادی که درخواست کننده هستند.
• خوانده: طرف مقابل دعوا که در این مورد سازمان بهزیستی است.
• وکیل: در صورت وجود وکیل، مشخصات او.
• خواسته: موضوع اصلی و درخواستی که از دادگاه دارید.
• دلایل و منضمات: فهرست مدارک و شواهد پیوستی.
• شرح دادخواست: متن اصلی درخواست شامل توضیح وضعیت، دلایل و استناد به قوانین.

نمونه متن کامل و استاندارد دادخواست فرزندخواندگی

«دقت در تکمیل اطلاعات و پیوست نمودن کلیه مدارک مورد نیاز، می تواند روند رسیدگی به دادخواست فرزندخواندگی را به میزان قابل توجهی تسریع کند و از بروز تأخیرهای غیرضروری جلوگیری نماید.»

بسمه تعالی
خواهان:
۱. نام: .......... نام خانوادگی: .......... نام پدر: .......... کد ملی: .......... شماره شناسنامه: .......... تاریخ تولد: .......... شغل: .......... نشانی: .......... تابعیت: ..........
۲. (برای همسر متقاضی) نام: .......... نام خانوادگی: .......... نام پدر: .......... کد ملی: .......... شماره شناسنامه: .......... تاریخ تولد: .......... شغل: .......... نشانی: .......... تابعیت: ..........
خوانده:
سازمان بهزیستی شهرستان ........... به نشانی: ...........
وکیل: (در صورت وجود)
خواسته:
صدور حکم سرپرستی دائم فرزند بی سرپرست/بدسرپرست (جنسیت: .......، حدود سن: .......) از طریق سازمان بهزیستی شهرستان ........ و متعاقباً صدور شناسنامه جدید برای وی با درج نام خواهان/خواهان ها به عنوان پدر و مادر در ستون مربوطه.

دلایل و منضمات:
۱. تصویر مصدق شناسنامه خواهان/خواهان ها.
۲. تصویر مصدق کارت ملی خواهان/خواهان ها.
۳. تصویر مصدق سند ازدواج (برای زوجین).
۴. گواهی عدم سوء پیشینه کیفری.
۵. گواهی تمکن مالی (مثلاً گردش حساب بانکی، فیش حقوقی، سند مالکیت).
۶. گواهی سلامت جسمی و روانی از پزشک متخصص.
۷. تاییدیه کتبی سازمان بهزیستی مبنی بر تایید اولیه صلاحیت و معرفی فرزند (در صورت وجود).
۸. تعهدنامه محضری تملیک بخشی از اموال یا حقوق به فرزندخوانده (در صورت نیاز).
۹. سایر مدارک و مستندات لازم.

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب/اینجانبان [نام و نام خانوادگی خواهان/خواهان ها]، مطابق با مدارک شناسایی پیوست، زوجین/زن/دختر مجردی [واجد شرایط قانونی لازم جهت سرپرستی] می باشم/می باشیم که از [تعداد] فرزند بیولوژی محروم/دارای فرزند می باشم/می باشیم.
با توجه به تمکن مالی، صلاحیت های اخلاقی، سلامت جسمی و روانی مورد تایید مراجع ذیصلاح (یا آماده ارائه مدارک) و اعتقاد به یکی از ادیان رسمی کشور، اشتیاق فراوانی جهت قبول سرپرستی یک فرزند بی سرپرست/بدسرپرست از طریق سازمان بهزیستی [نام شهرستان] را داریم.
اینجانب/اینجانبان کلیه شرایط عمومی و اختصاصی مندرج در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲ را دارا می باشم/می باشیم و در این راستا نیز اقدامات اولیه خود را در سازمان بهزیستی [نام شهرستان] به انجام رسانیده و آماده طی ادامه مراحل قانونی می باشم/می باشیم.
لذا با تقدیم این دادخواست، از محضر دادگاه محترم خانواده تقاضا دارم/داریم با عنایت به جمیع مراتب فوق و پس از بررسی های لازم، حکم سرپرستی دائم فرزند بی سرپرست/بدسرپرست (جنسیت: .......، حدود سن: .......) از طریق سازمان بهزیستی شهرستان [نام شهرستان] را صادر فرموده و متعاقباً دستورات مقتضی جهت صدور شناسنامه جدید برای وی با درج نام اینجانب/اینجانبان به عنوان پدر و مادر صادر گردد.

با احترام و تشکر فراوان
امضا و اثر انگشت خواهان/خواهان ها
تاریخ:

راهنمای گام به گام تکمیل و ثبت دادخواست فرزندخواندگی

برای اطمینان از صحت و تکمیل بودن نمونه دادخواست فرزند خواندگی و طی مراحل ثبت آن، راهنمای زیر به شما کمک می کند:

الف) تکمیل اطلاعات خواهان/خواهان ها

در این بخش، کلیه اطلاعات هویتی و تماسی شما (و همسرتان در صورت متأهل بودن) باید به طور دقیق وارد شود. این اطلاعات شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل و تابعیت است. هرگونه اشتباه یا نقص در این بخش می تواند منجر به برگشت دادخواست یا تأخیر در رسیدگی شود.

ب) تکمیل اطلاعات خوانده

خوانده در پرونده فرزندخواندگی،

سازمان بهزیستی شهرستان

محل اقامت شماست. ضروری است نام دقیق شهرستان را ذکر کرده و نشانی رسمی آن سازمان را وارد کنید. این اطلاعات برای ابلاغ اوراق قضایی به خوانده حیاتی است.

ج) تشریح خواسته

این قسمت، قلب دادخواست شماست و باید به صورت روشن، مختصر و دقیق، هدف نهایی شما از طرح دادخواست را بیان کند. خواسته اصلی در اینجا،

صدور حکم سرپرستی دائم فرزند بی سرپرست/بدسرپرست

است. همچنین درخواست صدور شناسنامه جدید با درج نام سرپرستان به عنوان پدر و مادر نیز در این بخش مطرح می شود.

د) فهرست کردن دلایل و منضمات

در این بخش، لیستی از تمامی مدارکی که به دادخواست پیوست می کنید، ارائه می شود. لازم است که تمامی مدارک،

تصویر مصدق (کپی برابر اصل شده)

باشند. این مدارک شامل اسناد هویتی، مالی، پزشکی و هرگونه تأییدیه از سازمان بهزیستی است.

ه) نگارش شرح دادخواست

این قسمت، مهم ترین بخش متن دادخواست است که در آن، شما به تفصیل وضعیت خود را توضیح می دهید، تمایل خود به فرزندخواندگی را بیان می کنید، به صلاحیت های قانونی خود (مالی، اخلاقی، سلامتی) اشاره می کنید و بر اساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، درخواست خود را مطرح می نمایید. زبانی محترمانه، منطقی و قانع کننده برای این بخش توصیه می شود.

و) امضا و تاریخ

در انتهای دادخواست، پس از تکمیل تمامی بخش ها، خواهان (یا هر دو خواهان در صورت زوج بودن) باید دادخواست را

امضا و اثر انگشت

خود را ثبت کنند و تاریخ تنظیم دادخواست را درج نمایند. این امضا، به منزله تأیید نهایی محتوای دادخواست توسط شماست.

ز) ثبت دادخواست

پس از تکمیل و آماده سازی دادخواست و مدارک، باید به

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

مراجعه کرده و دادخواست را به صورت سیستمی ثبت نمایید. کارشناسان این دفاتر، شما را در فرآیند ثبت سیستمی و پرداخت هزینه های دادرسی راهنمایی خواهند کرد. ثبت دادخواست از طریق این دفاتر، شرط لازم برای ارجاع پرونده به دادگاه است.

مدارک لازم برای پیوست به دادخواست فرزندخواندگی (فهرست کامل)

برای تکمیل نمونه دادخواست فرزند خواندگی و ارائه به مراجع قضایی، جمع آوری و آماده سازی دقیق مدارک زیر ضروری است. تمامی این مدارک باید

تصویر مصدق (کپی برابر اصل شده)

باشند:

ردیف	نوع مدرک	توضیحات تکمیلی
۱	تصویر شناسنامه متقاضی/متقاضیان	هم برای زن و هم برای شوهر (در صورت زوجین بودن)
۲	تصویر کارت ملی متقاضی/متقاضیان	هم برای زن و هم برای شوهر (در صورت زوجین بودن)
۳	تصویر سند ازدواج	فقط برای زوجین متقاضی
۴	گواهی عدم سوء پیشینه کیفری	قابل دریافت از مراجع قضایی یا دفاتر پلیس +۱۰
۵	گواهی تمکن مالی	شامل گردش حساب بانکی، فیش حقوقی، سند مالکیت املاک، یا جواز کسب
۶	گواهی سلامت جسمی و روانی	از پزشک متخصص به همراه نتایج آزمایشات مربوطه (مانند آزمایش عدم بارداری برای زنان و آزمایشات هورمونی)
۷	معرفی نامه یا تأییدیه اولیه بهزیستی	در صورتی که مراحل اولیه در سازمان بهزیستی انجام شده و بهزیستی معرفی نامه صادر کرده باشد.
۸	تعهدنامه محضری تملیک	مطابق با ماده ۱۴ قانون (تعهد به تملیک بخشی از اموال یا حقوق به فرزندخوانده)
۹	مدارک دال بر اعتقاد به یکی از ادیان رسمی	در صورت لزوم و برای برخی اقلیت های مذهبی (معمولاً گواهی از مراجع ذیصلاح مذهبی)
۱۰	مدارک مربوط به وضعیت مسکن	اجاره نامه یا سند مالکیت (برای اثبات محل سکونت مناسب)
۱۱	گواهی عدم اعتیاد	از آزمایشگاه های معتبر و مورد تأیید دادگستری
۱۲	عکس ۴*۳ جدید متقاضی/متقاضیان	برای هر یک از متقاضیان سرپرستی

جمع آوری و آماده سازی دقیق این مدارک قبل از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، روند ثبت دادخواست را به طرز چشمگیری تسهیل خواهد کرد.

نکات مهم حقوقی پس از صدور حکم قطعی سرپرستی

پس از آنکه دادگاه حکم قطعی سرپرستی را صادر کرد، مجموعه ای از آثار حقوقی برای فرزندخوانده و سرپرستان به وجود می آید که آشنایی با آن ها ضروری است. این نکات به شما کمک می کند تا با حقوق و تکالیف خود به طور کامل آشنا شوید و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.

الف) ثبت احوال و شناسنامه جدید

پس از صدور حکم قطعی، دادگاه آن را به اداره ثبت احوال ابلاغ می کند. بر اساس این حکم، اطلاعات سرپرستان (نام و نام خانوادگی) در شناسنامه فرزندخوانده درج می شود. اداره ثبت احوال یک شناسنامه جدید برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا سرپرستان به عنوان پدر و مادر صادر می نماید. همچنین، نام و نام خانوادگی والدین واقعی (در صورت مشخص بودن) و مفاد حکم سرپرستی نیز در توضیحات شناسنامه قید می گردد. این اقدام به منظور حفظ هویت و اصالت کودک در آینده است.

ب) آثار حقوقی سرپرستی

• نفقه: سرپرست یا سرپرستان، مکلف به پرداخت نفقه و تأمین هزینه های نگهداری، تربیت، تحصیل و بهداشت فرزندخوانده هستند. این تکلیف مانند تکلیف والدین نسبت به فرزند بیولوژیکی است.
• ارث:

  فرزندخوانده از سرپرستان خود ارث نمی برد

  و بالعکس، سرپرستان نیز از فرزندخوانده ارث نمی برند. این یکی از تفاوت های اصلی با فرزند واقعی است، زیرا نسب حقیقی ایجاد نمی شود. با این حال، سرپرستان می توانند از طریق

  وصیت نامه

  (تا یک سوم اموال) یا

  صلح نامه

  بخشی از اموال خود را به فرزندخوانده منتقل کنند.

• نسب: سرپرستی به معنای ایجاد نسب حقیقی (خونی) نیست. بنابراین، فرزندخوانده از نظر فقهی و حقوقی، فرزند بیولوژیکی سرپرستان محسوب نمی شود.
• حفظ محرمیت: عدم ایجاد نسب حقیقی، موجب عدم محرمیت بین فرزندخوانده و سرپرستان و خویشاوندان آن ها می شود. برای حفظ محرمیت شرعی و قانونی، لازم است که سرپرست مرد یا زن (در صورت زن مجرد بودن) با همسر دائمی خود (یا در صورت مجرد بودن زن، با مرد دیگری)

  عقد دائم

  منعقد کند و کودک از طریق این ازدواج

  محرم

  شود. این موضوع یکی از حساس ترین نکات در فرآیند فرزندخواندگی است.

ج) خروج فرزندخوانده از کشور

گرفتن گذرنامه و خروج از کشور برای فرزندخوانده امکان پذیر است، اما مستلزم موافقت سرپرست و اجازه دادستان است. دادستان پس از اخذ نظریه کارشناسی سازمان بهزیستی و با در نظر گرفتن مصلحت کودک یا نوجوان، تصمیم مقتضی را اتخاذ می نماید.

د) تغییر نام و نام خانوادگی فرزندخوانده

امکان تغییر نام و نام خانوادگی فرزندخوانده به نام خانوادگی سرپرستان و حتی تغییر نام کوچک وی، با رعایت قوانین ثبت احوال و با درخواست از مراجع ذیصلاح، وجود دارد. این فرآیند نیز معمولاً پس از صدور حکم قطعی سرپرستی انجام می شود و می تواند به تقویت پیوند عاطفی و هویتی کودک با خانواده جدید کمک کند.

موارد و شرایط فسخ حکم فرزندخواندگی

حکم سرپرستی، علی رغم دائم بودن، در شرایط خاص و محدود، قابل فسخ است. این شرایط به منظور حفظ مصلحت عالیه کودک و نیز در نظر گرفتن وضعیت سرپرست یا سرپرستان پیش بینی شده اند. موارد فسخ حکم فرزندخواندگی به شرح زیر است:

• تقاضای سرپرست/سرپرستان به دلیل سوء رفتار کودک: در صورتی که سرپرست یا سرپرستان به دلیل سوء رفتار شدید و غیرقابل تحمل کودک یا نوجوان، تقاضای فسخ حکم سرپرستی را مطرح نمایند، دادگاه با بررسی شرایط و احراز عدم امکان ادامه سرپرستی، می تواند حکم فسخ را صادر کند.
• توافق کودک پس از سن رشد با سرپرست: اگر کودک پس از رسیدن به سن رشد (۱۸ سال تمام) با سرپرست خود توافق کند و هر دو طرف خواهان فسخ سرپرستی باشند، این امر امکان پذیر است. در این صورت، دادگاه با بررسی مصلحت و اراده طرفین، اقدام به فسخ می نماید.
• شناسایی والدین واقعی یا ولی قهری: در صورتی که پس از صدور حکم سرپرستی، والدین واقعی، یا جد پدری، یا وصی منصوب از سوی ولی قهری کودک یا نوجوان شناسایی شوند و صلاحیت لازم برای سرپرستی را داشته باشند، حتی اگر نیاز به ضم امین یا ناظر از سوی دادگاه باشد، حکم سرپرستی می تواند فسخ شود. در این شرایط، مصلحت کودک در بازگشت به خانواده اصلی خود در اولویت قرار می گیرد.
• زوال یا از بین رفتن هر یک از شرایط اولیه فرزندخواندگی: اگر هر یک از شرایطی که برای درخواست فرزندخواندگی در ابتدا وجود داشت (مانند صلاحیت اخلاقی، سلامت جسمی و روانی، عدم اعتیاد، یا تمکن مالی) از بین برود یا سرپرست دچار حجر شود، سازمان بهزیستی یا دادستان می توانند از دادگاه تقاضای فسخ حکم سرپرستی را بنمایند. دادگاه با بررسی موضوع و احراز زوال شرایط، می تواند حکم فسخ را صادر کند.

تمامی این موارد با هدف حمایت از حقوق کودک و اطمینان از قرار گرفتن او در بهترین شرایط ممکن است. تصمیم گیری در خصوص فسخ سرپرستی همواره با در نظر گرفتن

مصلحت عالیه کودک

و با دقت فراوان توسط دادگاه انجام می شود.

نکات مهم حقوقی در فرآیند فرزندخواندگی

آگاهی از برخی جنبه های حقوقی، می تواند درک متقاضیان را از فرآیند فرزندخواندگی عمیق تر کرده و آن ها را برای تصمیم گیری های آتی آماده سازد. در این بخش به برخی پرسش های رایج و ابهامات حقوقی می پردازیم.

آیا ازدواج سرپرست با فرزندخوانده مجاز است؟

قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، در ماده ۲۶ خود، ازدواج سرپرست با فرزندخوانده را ممنوع اعلام کرده است، مگر اینکه

به مصلحت فرزندخوانده

تشخیص داده شود و دادگاه خانواده نیز با آن موافقت کند. این موضوع در رویه قضایی با احتیاط فراوان و تنها در موارد استثنایی و با احراز کامل مصلحت کودک مورد پذیرش قرار می گیرد، زیرا مصلحت کودک بر هر امر دیگری ارجحیت دارد و هدف قانونگذار جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی و حفظ حقوق کودک است. اغلب محاکم، ازدواج سرپرست با فرزندخوانده را خلاف مصلحت فرزندخوانده می دانند.

مدت زمان تقریبی کل فرآیند فرزندخواندگی چقدر است؟

کل فرآیند فرزندخواندگی، از زمان ثبت درخواست در بهزیستی تا صدور حکم قطعی سرپرستی، یک فرآیند زمان بر است. این مدت زمان می تواند از

یک تا سه سال

و گاهی بیشتر نیز به طول انجامد. بخش عمده این زمان صرف مراحل تحقیقات مددکاری، روانشناسی و بررسی صلاحیت ها در بهزیستی، یافتن کودک مناسب و دوره شش ماهه سرپرستی آزمایشی می شود. صبر و پیگیری مستمر در این مسیر از اهمیت بالایی برخوردار است.

آیا زن مجرد می تواند فرزند پسر به سرپرستی بگیرد؟

بر اساس قوانین جاری و رویه قضایی،

زنان و دختران مجرد واجد شرایط فقط می توانند سرپرستی فرزند دختر را بر عهده بگیرند

. امکان سرپرستی فرزند پسر برای زنان مجرد در حال حاضر وجود ندارد. این محدودیت به دلیل ملاحظات شرعی و حقوقی خاصی در نظر گرفته شده است.

در صورت فوت یا طلاق سرپرستان، حضانت فرزندخوانده با کیست؟

در صورت فوت یکی از سرپرستان، سرپرستی به سرپرست دیگر منتقل می شود. اما اگر هر دو سرپرست فوت کنند، یا در صورت طلاق سرپرستان، دادگاه با در نظر گرفتن

مصلحت کودک

و پس از اخذ نظریه سازمان بهزیستی، حضانت را به یکی از بستگان واجد صلاحیت یا شخص ثالثی که مورد تأیید دادگاه و بهزیستی باشد، واگذار می کند. در صورتی که فرزندخوانده به سن بلوغ رسیده باشد، نظر او نیز در این خصوص اخذ می شود.

آیا می توان پیش از مراجعه به بهزیستی مستقیماً به دادگاه مراجعه کرد؟

خیر. بر اساس قانون،

مراحل اولیه درخواست و بررسی صلاحیت های متقاضیان حتماً باید از طریق سازمان بهزیستی انجام شود

. بهزیستی پس از تشکیل پرونده، انجام تحقیقات لازم و تأیید اولیه صلاحیت متقاضیان، پرونده و گزارش خود را برای ادامه رسیدگی به دادگاه خانواده ارسال می کند. دادگاه بدون گزارش بهزیستی به درخواست مستقیم متقاضی رسیدگی نخواهد کرد.

هزینه تقریبی فرآیند فرزندخواندگی چقدر است؟

هزینه های فرآیند فرزندخواندگی شامل هزینه های اداری (مانند تمبر دادخواست و خدمات الکترونیک قضایی)، هزینه های مربوط به آزمایشات پزشکی و روانشناسی، و در صورت لزوم، حق الوکاله وکیل است. این هزینه ها بسته به شهر و نوع آزمایشات می تواند متفاوت باشد. بهزیستی بابت خدمات خود هزینه ای از متقاضیان دریافت نمی کند. برای برآورد دقیق تر، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و آزمایشگاه ها توصیه می شود.

نتیجه گیری

فرآیند فرزندخواندگی، مسیری پربار و سرنوشت ساز برای کودک و خانواده است که با آگاهی، صبر و دقت می تواند به نتیجه ای مطلوب برسد. تنظیم یک

نمونه دادخواست فرزند خواندگی

صحیح و جامع، سنگ بنای این فرآیند است و نقش حیاتی در پیشبرد پرونده دارد. آشنایی با شرایط قانونی، مراحل گام به گام و مدارک مورد نیاز، به متقاضیان کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این مسیر شوند.

این مقاله تلاش کرد تا با ارائه اطلاعات دقیق و مستند، ابهامات شما را در این خصوص برطرف سازد و راهنمایی عملی برای

نحوه نوشتن دادخواست فرزند خواندگی

و

مراحل فرزند خواندگی از بهزیستی

فراهم آورد. فرزندخواندگی تعهدی مادام العمر است که نه تنها آینده یک کودک را تغییر می دهد، بلکه به زندگی خانواده سرپرست نیز معنایی عمیق تر می بخشد. توصیه می شود در تمامی مراحل، از مشاوره های حقوقی متخصصین این حوزه بهره مند شوید تا با اطمینان خاطر بیشتری این مسئولیت بزرگ را بپذیرید.