قدیمی ترین کافه جهان

قدیمی ترین کافه جهان عنوانی است که چندین مکان تاریخی و باشکوه در سرتاسر دنیا برای خود ادعا می کنند، اما کافه پروکوپ در پاریس، فرانسه که در سال ۱۶۸۶ تأسیس شد، اغلب به عنوان یکی از قوی ترین مدعیان این عنوان و قدیمی ترین کافه ادبی جهان شناخته می شود. این کافه ها فراتر از مکانی برای سرو قهوه، پاتوق هایی بوده اند که تاریخ، فرهنگ، ادبیات و تبادلات فکری مهمی را در خود جای داده اند.

کافه ها از قرن هفدهم میلادی به بعد، نه تنها به محلی برای نوشیدن قهوه، بلکه به کانون هایی برای تبادلات اجتماعی، سیاسی و هنری تبدیل شدند. این مکان ها شاهد تولد ایده ها، جنبش های فکری و حتی انقلاب ها بوده اند. در دورانی که فضاهای عمومی برای بحث و تبادل نظر محدود بود، کافه ها نقش حیاتی در شکل گیری افکار عمومی و پیشرفت های فرهنگی ایفا کردند. هر فنجان قهوه در این اماکن، با داستان ها و خاطرات بی شماری از بزرگان تاریخ، هنر و ادبیات عجین شده است. قدم گذاشتن در این کافه های قدیمی، به معنای سفری در زمان و لمس روح دوران هایی است که در آن ها، زیر سقف های بلند و میان گفتگوهای پرشور، مسیر تاریخ تغییر می کرد.

در ادامه این مقاله، ما به بررسی دقیق و جامع برخی از برجسته ترین و قدیمی ترین کافه های جهان خواهیم پرداخت؛ از پاتوق فیلسوفان روشنگری در پاریس گرفته تا مروارید درخشان ونیز و کانون روشنفکری وین. همچنین، برای مخاطبان فارسی زبان، به معرفی کافه نیکو در تهران، به عنوان نمادی از کافه نشینی دیرینه در ایران، خواهیم پرداخت. درک تاریخچه و اهمیت این مکان ها، تنها به شناخت گذشته کمک نمی کند، بلکه به ما یادآوری می کند که چگونه یک فضای ساده می تواند به بستری برای شکوفایی تمدن بدل شود.

کافه پروکوپ (Le Procope)، پاریس، فرانسه: جایی که انقلاب ها شکل گرفتند

در میان تمامی مدعیان عنوان «قدیمی ترین کافه جهان»، کافه پروکوپ در قلب پاریس، یکی از برجسته ترین و پرآوازه ترین نام هاست. این کافه تاریخی که در سال ۱۶۸۶ توسط یک سیسیلی به نام فرانچسکو پروکوپیو دای کولتلی تأسیس شد، به سرعت از یک قهوه خانه ساده به محفلی برای روشنفکران، نویسندگان، فیلسوفان و سیاستمداران تبدیل گشت. پروکوپ نه تنها قدیمی ترین کافه پاریس، بلکه به گواهی بسیاری، اولین کافه ادبی جهان نیز محسوب می شود.

فضای داخلی کافه پروکوپ، با دقت و وسواس مثال زدنی، سبک قرن هجدهمی خود را حفظ کرده است. دکوراسیون باشکوه قرمز و طلایی، لوسترهای شیشه ای درخشان و پله های باریک و پرپیچ وخم، همگی یادآور دورانی است که بزرگان تاریخ در این مکان گرد هم می آمدند. هر گوشه از این کافه، داستانی ناگفته از گذشته را در دل خود دارد؛ از میزهایی که ولتر در آن چهل فنجان قهوه نوشید، تا فضایی که ژان ژاک روسو، دیدرو، بنجامین فرانکلین و حتی توماس جفرسون در آن به بحث و تبادل نظر می پرداختند. نویسندگانی چون بالزاک و هوگو نیز از مشتریان پر و پا قرص این کافه بوده اند.

نقش کافه پروکوپ در تاریخ فرانسه، به ویژه در دوران انقلاب کبیر، غیرقابل انکار است. این کافه به پاتوقی برای فیلسوفان روشنگری تبدیل شد؛ کسانی که با ایده های خود، زمینه را برای تغییرات عظیم سیاسی و اجتماعی فراهم کردند. گفته می شود کلاه ناپلئون بناپارت نیز برای مدتی در این کافه به نمایش گذاشته شده بود. امروزه، با گذشت قرن ها، کافه پروکوپ همچنان پررونق و فعال است و گردشگران و دوستداران تاریخ و فرهنگ را از سراسر جهان به خود جذب می کند تا طعم قهوه ناب و تاریخ زنده را در کنار هم تجربه کنند.

کافه فلوریان (Caffè Florian)، ونیز، ایتالیا: مروارید همیشه درخشان میدان سن مارکو

در میان شکوه معماری میدان سن مارکو ونیز، کافه فلوریان به عنوان قدیمی ترین کافه های جهان و یکی از قدیمی ترین و پرجلوه ترین کافه های اروپا می درخشد. این کافه که در سال ۱۷۲۰ تأسیس شد، نه تنها قدیمی ترین کافه فعال و مداوم در ایتالیاست، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی ونیزی به شمار می رود. موقعیت مکانی بی نظیر آن در قلب ونیز، جذابیت آن را دوچندان می کند.

با ورود به کافه فلوریان، گویی به یک گالری هنری اشرافی قدم گذاشته اید. معماری مجلل و دکوراسیون غنی آن، با مخمل های قرمز، دیوارهای طلاکاری شده، میزهای مرمری و آینه های هنری، فضایی بی نظیر و باشکوه ایجاد کرده است. هر اتاق در فلوریان، با نام و طراحی خاص خود، داستانی از هنر و تاریخ را روایت می کند. یکی از ویژگی های منحصربه فرد فلوریان در زمان تأسیس، این بود که بر خلاف بسیاری از کافه های آن زمان، به زنان اجازه ورود می داد. همین امر، آن را به محفلی محبوب برای چهره های برجسته زن و مرد تبدیل کرد.

شخصیت های مشهور بسیاری در طول تاریخ از این کافه دیدن کرده اند؛ از جمله جاکومو کازانووا، ماجراجوی معروف، لرد بایرون، شاعر رمانتیک، چارلز دیکنز، نویسنده شهیر انگلیسی، گوته، ادیب آلمانی و مارسل پروست، نویسنده فرانسوی. این کافه شاهد گفتگوهای ادبی، سیاسی و هنری بی شماری بوده و نقش مهمی در تاریخ فرهنگی اروپا ایفا کرده است. امروز نیز، کافه فلوریان با حفظ اصالت خود، همچنان پذیرای مهمانان از سراسر جهان است و تجربه نوشیدن قهوه در فضایی تاریخی و مجلل را با موسیقی زنده، به یاد ماندنی می کند. اگرچه قیمت ها در فلوریان کمی بالا است، اما تجربه غرق شدن در تاریخ ونیز، ارزشش را دارد.

کافه آنتیکو گرکو (Antico Caffè Greco)، رم، ایتالیا: پاتوق هنرمندان و ادبا

در خیابان ویا کندوتی (Via dei Condotti) رم، در نزدیکی میدان اسپانیا و آکادمی های هنری، کافه آنتیکو گرکو (به معنای کافه قدیمی یونانی) واقع شده است. این کافه که در سال ۱۷۶۰ تأسیس شد، دومین کافه قدیمی ایتالیا پس از فلوریان و یکی از باشکوه ترین کافه های تاریخی جهان به شمار می رود. نام آن به دلیل بنیان گذار یونانی اش، نیکولا دلا مادالنا، انتخاب شده است.

آنچه کافه گرکو را به یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی رم تبدیل کرد، نزدیکی آن به آکادمی های هنری بود. این کافه به سرعت به پاتوقی برای هنرمندان، نویسندگان و روشنفکران تبدیل شد؛ جایی که ایده ها رد و بدل می شد و آثار هنری شکل می گرفتند. فضای داخلی کافه گرکو، خود به تنهایی یک موزه کوچک است. دیوارهای آن با بیش از ۳۰۰ اثر هنری، نقاشی، مجسمه و اشیای تاریخی تزئین شده اند که بسیاری از آن ها توسط هنرمندان مشتری این کافه اهدا شده اند. مبلمان کلاسیک، آینه های بزرگ و لوسترهای قدیمی، حس و حالی از تاریخ و اصالت را به این فضا می بخشند.

نام های بزرگی در فهرست مشتریان این کافه به چشم می خورند: جان کیتس و پرسی شلی، شاعران رمانتیک انگلیسی، هانس کریستیان آندرسن، نویسنده داستان های پریان، گوته، ریشارد واگنر و فلیکس مندلسون، آهنگسازان شهیر آلمانی. حضور این شخصیت ها، به گرکو اعتبار و جایگاهی بی بدیل در تاریخ ادبیات و هنر بخشیده است. امروزه نیز این کافه با حفظ همان شکوه و جلال گذشته، پذیرای گردشگران و دوستداران هنر است که برای نوشیدن قهوه و غرق شدن در فضای تاریخی آن به اینجا می آیند.

کافه سنترال (Café Central)، وین، اتریش: کانون روشنفکری وین

وین، پایتخت اتریش، به دلیل فرهنگ غنی کافه نشینی خود در جهان شهره است، و در میان تمامی کافه های باشکوه این شهر، کافه سنترال یکی از نمادین ترین و معروفترین کافه های دنیا به شمار می رود. این کافه که در سال ۱۸۷۶ در ساختمان تاریخی قصر فرستل (Ferstel Palace) با معماری نئوگوتیک افتتاح شد، به سرعت به کانون روشنفکری و سیاسی وین تبدیل گشت.

کافه سنترال بیش از آنکه یک صرفاً یک کافه باشد، به محفلی برای فیلسوفان، نویسندگان، هنرمندان و سیاستمداران تبدیل شده بود. سالن های بزرگ با سقف های بلند، ستون های باشکوه و فضای کلاسیک، بستری مناسب برای بحث های عمیق و تبادل ایده ها فراهم می آوردند. این کافه به قدری در زندگی روشنفکری وین نقش داشت که گاهی اوقات از آن به عنوان دانشگاه سنترال یاد می شد. پیانو، میزهای شطرنج و روزنامه های فراوان، فضای خاصی به این مکان می بخشیدند.

فهرست بلندبالای شخصیت هایی که پای ثابت این کافه بوده اند، گواهی بر اهمیت تاریخی آن است: زیگموند فروید، پدر روانکاوی، لئون تروتسکی، انقلابی روس، آلفرد آدلر، روانشناس اتریشی و نویسندگانی چون پیتر آلتنبرگ که حتی نامه های خود را با آدرس Café Central ارسال می کرد. حتی شایعاتی درباره حضور آدولف هیتلر جوان نیز در این کافه وجود دارد. پس از جنگ جهانی دوم، این کافه برای مدتی تعطیل شد، اما در سال ۱۹۸۶ بازسازی و بازگشایی گردید و امروزه با حفظ همان شکوه و جلال گذشته، به یکی از مهم ترین جاذبه های توریستی و فرهنگی وین تبدیل شده است. بازدید از کافه سنترال، تجربه ای بی نظیر از غرق شدن در قلب تاریخ روشنفکری وین است.

کافه نیکو (Niko Café)، تهران، ایران: روح کافه نشینی ایرانی

در میان قدیمی ترین کافه های جهان و در قلب تپنده تهران، کافه نیکو با قدمتی از دهه ۱۳۲۰ شمسی (۱۹۴۰ میلادی)، نمادی از فرهنگ دیرینه کافه نشینی ایرانی است. هرچند شاید عمر آن به پای کافه های اروپایی نرسد، اما برای مخاطب فارسی زبان، اهمیت و جایگاه ویژه ای در تاریخ معاصر ایران دارد و به عنوان یک کافه تاریخی برجسته در تهران شناخته می شود.

ساختمان این کافه که توسط یک معمار ارمنی ساخته شده، در ابتدا کاربری مسکونی داشته و محل زندگی یک خانواده زرتشتی بوده است. معماری خاص و منحصربه فرد آن، از جمله وجود دو آب انبار درونی و بیرونی، نشان دهنده سبک زندگی و معماری بومی تهران در آن دوران است. کافه نیکو در طول سالیان متمادی، علاوه بر سرو قهوه، به عنوان یک کتابفروشی نیز فعالیت کرده و به محفلی برای اهل فرهنگ و ادب تبدیل شده است؛ جایی که نویسندگان، شاعران و روشنفکران برای تبادل نظر و برگزاری رویدادهای فرهنگی گرد هم می آمدند.

این کافه تاریخی، به دلیل تلاش های انجام شده در جهت حفاظت و احیای فضاهای ارزشمند، توانست نخستین جایزه حفاظت و احیای فضاهای ارزشمند در کشور را به خود اختصاص دهد. بازسازی این کافه در دو طبقه، با دقت و وسواس انجام شد تا اصالت معماری و فضای نوستالژیک آن حفظ شود. امروزه، کافه نیکو با حفظ همان حال و هوای گذشته، با میز و صندلی های چوبی، قفسه های کتاب و بوی قهوه، همچنان میزبان علاقمندان به فرهنگ و کافه گردی است. حضور این کافه در فهرست کافه های تاریخی جهان، نشان دهنده غنای فرهنگی ایران و نقش مهم کافه ها در شکل گیری تاریخ اجتماعی و ادبی این سرزمین است.

کافه ها، پاتوق هایی از جنس تاریخ و اندیشه، فراتر از مکانی برای نوشیدن قهوه، به کانون هایی برای تبادلات اجتماعی، سیاسی و هنری تبدیل شده اند؛ جایی که تاریخ، فرهنگ و ادبیات در هم می آمیزند.

کافه رجیو (Caffè Reggio)، نیویورک، آمریکا: آوردگاه کاپوچینو به ایالات متحده

در قلب دهکده گرینویچ (Greenwich Village) نیویورک، کافه رجیو به عنوان یکی از قدیمی ترین کافه های ایالات متحده، خودنمایی می کند. این کافه که در سال ۱۹۲۷ تأسیس شد، ادعای مهمی دارد: اینکه اولین کافه ای بوده که کاپوچینو را به ایالات متحده معرفی کرده است. داستان آغاز به کار این کافه نیز به خودی خود جالب توجه است؛ رجیو در ابتدا به عنوان یک آرایشگاه شروع به فعالیت کرد، اما به تدریج با علاقه مندی مشتریان به قهوه ای که صاحب آن سرو می کرد، کاربری اش به یک کافه تغییر یافت.

فضای داخلی کافه رجیو، با حفظ سبک کلاسیک و اصیل ایتالیایی خود، گویی زمان را متوقف کرده است. مبلمان چوبی تیره، آثار هنری قدیمی و یک دستگاه اسپرسوساز قدیمی که گفته می شود متعلق به سال ۱۹۰۲ است، همگی به این فضا حس و حال تاریخی می بخشند. این کافه با گذشت زمان، به یکی از مهم ترین و سنتی ترین کافه های نیویورک تبدیل شد و نقش مهمی در معرفی فرهنگ قهوه نوشی ایتالیایی به آمریکایی ها ایفا کرد.

کافه رجیو نه تنها به دلیل تاریخچه اش، بلکه به خاطر حضور در فیلم ها و سریال های مشهور، از جمله بخش دوم فیلم پدرخوانده، شهرت جهانی یافته است. این حضور در سینما، به جذابیت و شناخت بین المللی این کافه افزوده است. امروزه نیز، رجیو همچنان یکی از محبوب ترین پاتوق ها برای اهالی هنر، دانشجویان و گردشگران در نیویورک است که به دنبال تجربه ای اصیل از کافه نشینی در فضایی تاریخی و نمادین هستند.

کافه الفیشاوی (El-Fishawy)، قاهره، مصر: میراث هزار و یک شب

در میان خیابان های پرجنب وجوش خان الخلیلی (Khan el-Khalili) قاهره، کافه الفیشاوی به عنوان یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین کافه های جهان عرب و آفریقا، داستانی بلند به قدمت قرن ها دارد. این کافه که در سال ۱۷۹۷، یک سال پیش از حمله ناپلئون به مصر، تأسیس شد، از آن زمان تا کنون به طور مداوم فعالیت کرده و امروزه نیز توسط نسل هفتم همان خانواده اداره می شود؛ یک میراث خانوادگی بی نظیر که روح تاریخ را در خود حفظ کرده است.

فضای کافه الفیشاوی، تجسمی از داستان های هزار و یک شب است. آینه های غول پیکر، لوسترهای قدیمی، مبلمان تیره و عتیقه جات که دیوارها و گوشه و کنار کافه را پر کرده اند، فضایی خاص و اسرارآمیز ایجاد کرده اند. این کافه در گذشته به دلیل فعالیت ۲۴ ساعته خود شهرت داشت و محلی برای سرو قهوه ترکی و قلیان بود؛ جایی که مردم محلی و گردشگران برای ساعاتی از شلوغی شهر فاصله می گرفتند و در آرامش قهوه می نوشیدند و به گفتگو می پرداختند. این کافه به قدری آینه دارد که فرانسوی ها به آن کافه آینه ها می گفتند.

الفیشاوی در طول تاریخ، میزبان شخصیت های برجسته ای بوده است؛ از برندگان جایزه نوبل ادبیات مانند نجیب محفوظ، تا آخرین فرعون مصر. هر گوشه از این کافه، خاطراتی از گفتگوها، توافق ها و لحظات تاریخی را در خود جای داده است. امروزه، با وجود تغییراتی در ساعات کار و برخی محدودیت ها، کافه الفیشاوی همچنان با قدرت به میزبانی از مشتریان و سرو قهوه ترکی عالی و با کیفیت ادامه می دهد. بازدید از این کافه، تجربه ای منحصر به فرد از غرق شدن در فرهنگ سنتی قاهره و لمس تاریخ زنده مصر است.

سایر کافه های تاریخی قابل توجه جهان

علاوه بر کافه های شاخصی که به تفصیل معرفی شدند، بسیاری دیگر از کافه ها در سراسر جهان وجود دارند که هر کدام به نوعی بخشی از تاریخچه کافه و فرهنگ آن را نمایندگی می کنند و ارزش دیدن و شناختن را دارند:

کافه دو موند (Café du Monde)، نیواورلئان، آمریکا

تأسیس در سال ۱۸۶۲. کافه دو موند یکی از نمادین ترین مکان ها در محله فرانسوی نیواورلئان است که به دلیل سرو بینیه (Beignets)، نوعی شیرینی دونات مانند فرانسوی که با پودر شکر پوشیده شده، و قهوه کاسنی شهرت جهانی دارد. این کافه ۲۴ ساعته بوده و فضایی پرجنب وجوش دارد که از گذشته تا کنون محلی برای تجمع مردم محلی و گردشگران بوده است.

کنفیتاریا کلمبو (Confeitaria Colombo)، ریودوژانیرو، برزیل

تأسیس در سال ۱۸۹۴. کنفیتاریا کلمبو در ریودوژانیرو، یک شاهکار معماری نئو-آرت نو (Neo-Art Nouveau) است. این کافه با آینه های کریستالی بزرگ، مبلمان چوبی حکاکی شده و شیشه های رنگی، فضایی مجلل و باشکوه ایجاد کرده است. در قرن بیستم، این مکان پاتوقی برای افراد مهم و سیاستمداران بود و میزبان شخصیت هایی چون ملکه الیزابت دوم و پادشاه بلژیک آلبرت اول بوده است.

کافه تورتونی (Café Tortoni)، بوئنوس آیرس، آرژانتین

تأسیس در سال ۱۸۵۸. کافه تورتونی در بوئنوس آیرس، با الهام از کافه های پاریس طراحی شده و به سرعت به یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی و ادبی آرژانتین تبدیل شد. این کافه با حفظ دکوراسیون کلاسیک و اصیل خود، هنوز هم فضایی نوستالژیک و جذاب برای بازدیدکنندگان فراهم می کند. در گذشته پاتوق روشنفکران، هنرمندان و انقلابیون بوده است.

گراند کافه (Grand Café) و فرائونهاوبر (Frauenhuber)، وین، اتریش

وین بهشتی برای دوستداران کافه است و علاوه بر سنترال، کافه های تاریخی دیگری نیز دارد. گراند کافه، بخشی از هتل گراند وین (تأسیس ۱۸۷۰)، یکی دیگر از کافه های باشکوه این شهر است که در طول تاریخ میزبان فیلسوفان و هنرمندان بوده است. کافه فرائونهاوبر نیز که در ساختمانی با قدمت ۱۷۴۶ ساله واقع شده و از سال ۱۸۲۴ به عنوان کافه فعالیت می کند، از قدیمی ترین کافه های جهان و وین است که محل اجرای موسیقی دانانی چون ولفگانگ آمادئوس موتزارت و لودویگ ون بتهوون بوده است.

کافه کوئینز لین (Queen’s Lane Cafe)، آکسفورد، انگلستان

تأسیس در سال ۱۶۵۴. کافه کوئینز لین در آکسفورد، انگلستان، ادعای قدیمی ترین کافه در اروپا را دارد، هرچند که مکان فعلی آن با مکان اولیه متفاوت است. این کافه در ابتدا توسط یک مهاجر یهودی-سوری تأسیس شد. فضای داخلی دنج و ساده آن به همراه نمای چوبی، جذابیت خاصی به این کافه بخشیده است. این کافه نمادی از فرهنگ قهوه نوشی در انگلستان است که ریشه های عمیقی در تاریخ دارد.

این کافه ها، هر یک به نوبه خود، پنجره ای به گذشته می گشایند و داستان هایی از تغییرات اجتماعی، هنری و سیاسی دوران خود را روایت می کنند. بازدید از آن ها، فرصتی برای لمس تاریخ و تجربه حس و حال محیط هایی است که ایده های بزرگ در آنجا متولد شده اند.

نتیجه گیری: کافه ها، فراتر از یک مکان، یک تجربه تاریخی

قدیمی ترین کافه جهان و دیگر کافه های تاریخی که در این مقاله به آن ها پرداختیم، صرفاً مکان هایی برای نوشیدن قهوه نیستند؛ آن ها نگهبانان خاموش میراث تاریخی، فرهنگی و ادبی بشریت به شمار می روند. هر یک از این کافه ها، با معماری باشکوه، دکوراسیون منحصربه فرد و داستان های ناگفته شان، پنجره ای به گذشته ای پر افتخار می گشایند که در آن، ایده ها شکل گرفتند، انقلاب ها زمزمه شدند و آثار بزرگ هنری و ادبی خلق شدند.

این فضاهای تاریخی، از کافه پروکوپ پاریس که کانون فیلسوفان روشنگری بود تا کافه فلوریان ونیز که به زنان اجازه ورود می داد، و از کافه سنترال وین که پاتوق روانکاوان بود تا کافه نیکو تهران که محفل ادب دوستان ایرانی شد، همگی نشان دهنده نقش بی بدیل کافه ها در شکل دهی به تمدن و فرهنگ در دوره های مختلف هستند. آن ها نه تنها محل ملاقات، بلکه بستری برای بحث، تبادل نظر و حتی تحول بوده اند.

با سفر به این کافه ها، نه تنها طعم یک فنجان قهوه بی نظیر را تجربه می کنید، بلکه در اتمسفری غرق می شوید که بزرگان تاریخ در آن نفس کشیده اند. این تجربه، فراتر از یک بازدید ساده است؛ نوعی سفر در زمان است که به شما امکان می دهد با روح دوران گذشته ارتباط برقرار کنید و داستان های پنهان در هر گوشه و کنار را کشف کنید. امید است این راهنمای جامع، اشتیاق شما را برای بازدید از این جاذبه های بی نظیر و کشف عمق تاریخی قدیمی ترین کافه های جهان برانگیخته باشد.