قبایل فیلیپین Tribes of the Philippines

فیلیپین با بیش از ۷۶۰۰ جزیره، گنجینه ای بی نظیر از فرهنگ ها و جوامع قومی است. این کشور محل زندگی گروه های قومی زبانی متعددی است که بسیاری از آنها به عنوان مردمان بومی طبقه بندی می شوند و هر یک هویت فرهنگی، آداب و رسوم منحصربه فرد، ریشه های تاریخی و چالش های خاص خود را در دنیای مدرن دارند.

این مقاله به بررسی عمیق قبایل فیلیپین، از گروه های بومی سنتی گرفته تا مردم مورو و مسیحیان مناطق کم ارتفاع می پردازد. با کاوش در ریشه های ژنتیکی، سنت های باستانی، پراکندگی جغرافیایی و تأثیرات تاریخی بر این جوامع، درکی جامع از هویت غنی و پیچیده مردم فیلیپین به دست خواهیم آورد. هدف اصلی این است که خوانندگان با تنوع فرهنگی این کشور آشنا شوند و بدانند که چگونه این گروه ها هویت خود را در برابر فشارهای مدرنیزاسیون حفظ کرده اند.

ریشه های باستانی و میراث ژنتیکی فیلیپینی ها

کاوش در خاستگاه مردم فیلیپین، پنجره ای به سوی تاریخ های پیچیده مهاجرت و تکامل فرهنگی باز می کند. نظریه های مختلفی در این زمینه وجود دارد که به ما کمک می کنند تا ریشه های عمیق این تنوع را درک کنیم.

نظریه های مهاجرت اولیه

نظریه قدیمی امواج مهاجرت ها اچ. اتلی بیر در سال ۱۹۴۸، که ادعا می کرد فیلیپینی ها اندونزیایی و مالایی هستند که به جزایر مهاجرت کرده اند، اکنون توسط انسان شناسان مدرن کاملاً رد شده و هیچ شواهد علمی از آن حمایت نمی کند. در مقابل، مدل خروج از تایوان (Out-of-Taiwan) که بر اساس شواهد زبان شناختی و ژنتیکی قوی تر است، اکنون به طور گسترده تری پذیرفته شده است. این مدل گسترش مردم آسترونزیایی را در طول دوره نوسنگی (حدود ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد) از تایوان به سمت جزایر اقیانوس آرام، از جمله فیلیپین، دنبال می کند. اولین آسترونزیایی ها حدود ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد به جزایر باتاناس و شمال لوزون رسیدند و به سرعت در سایر جزایر فیلیپین و آسیای جنوب شرقی پراکنده شدند.

قبل از ورود آسترونزیایی ها، مردم نگریتو (Negritos) حدود ۳۰,۰۰۰ سال پیش وارد فیلیپین شدند. آنها ویژگی های فیزیکی متمایز مانند پوست تیره، قد کوتاه و موهای فرفری دارند و جوامع شکارچی-گردآورنده را تشکیل می دادند. آسترونزیایی ها به تدریج با گروه های نگریتو درآمیختند و گروه های قومی فیلیپینی مدرن را شکل دادند که همگی نسبت های مختلفی از ترکیب ژنتیکی بین این دو گروه را نشان می دهند.

تأثیرات اولیه تجاری و فرهنگی

در دوران پیش از استعمار، فیلیپین در شبکه های تجاری گسترده ای در آسیای جنوب شرقی قرار داشت. بازرگانان چینی، هندی و عرب نقش مهمی در توسعه فرهنگی و اجتماعی جزایر ایفا کردند. این تعاملات نه تنها تبادل کالاها را به همراه داشت، بلکه ایده ها، ادیان و ساختارهای اجتماعی جدیدی را نیز معرفی کرد. به عنوان مثال، اسلام از طریق بازرگانان عرب و مبلغان مسلمان از قرن چهاردهم میلادی به جنوب فیلیپین راه یافت و سلطنت های قدرتمندی مانند سولو و ماگویندانائو را پایه گذاری کرد.

مطالعات ژنتیکی

مطالعات ژنتیکی نوین، از جمله پروژه ژنوگرافیک نشنال جئوگرافیک در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹، نشان داده اند که ترکیب ژنتیکی مردم فیلیپین بسیار متنوع است. نتایج نشان داد که ژن های یک فیلیپینی معمولی حدود ۵۳٪ آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه، ۳۶٪ آسیای شرقی، ۵٪ اروپای جنوبی، ۳٪ آسیای جنوبی و ۲٪ آمریکای بومی است. این تحقیقات همچنین مهاجرت های متعدد به فیلیپین را در طول ۵۰,۰۰۰ سال گذشته تأیید می کنند و نشان می دهند که چگونه گروه های مختلف قومی، از جمله ساما-باجائو و مانوبو، ریشه های ژنتیکی با مردمان سرزمین اصلی آسیای جنوب شرقی (مانند لوآ و ملابری) و حتی شواهد کوچکی از تبار پاپوآیی را نشان می دهند.

دسته بندی های اصلی گروه های قومی فیلیپین

تنوع قومی در فیلیپین را می توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد که هر یک ویژگی های فرهنگی و تاریخی متمایزی دارند:

گروه های بومی (Indigenous Peoples)

این جوامع، که اغلب در مناطق کوهستانی و دورافتاده زندگی می کنند، هویت فرهنگی و سنت های خود را عمدتاً دور از تأثیرات استعماری حفظ کرده اند. آنها حافظان سنت های باستانی، زبان های اصیل و شیوه های زندگی پیش از استعمار هستند. دو گروه اصلی از مردمان بومی در فیلیپین شامل ایگوروت ها در شمال لوزون و لومادها در میندانائو هستند که هر یک از زیرگروه های متعددی تشکیل شده اند.

مردم مورو (Moro Peoples)

موروها گروه های قومی عمدتاً اسلامی شده هستند که در مناطق جنوبی فیلیپین، به ویژه در میندانائو، مجمع الجزایر سولو و پالاوان، سکونت دارند. آنها تاریخچه ای طولانی از مقاومت در برابر استعمارگران اسپانیایی و آمریکایی دارند و با تشکیل سلطنت های قدرتمند، فرهنگ اسلامی را در این منطقه پایه گذاری و حفظ کرده اند. اسلام در قرن چهاردهم به این منطقه رسید و میراث فرهنگی و اجتماعی این گروه ها را عمیقاً شکل داد.

مسیحیان مناطق کم ارتفاع (Lowland Christians)

اکثریت جمعیت فیلیپین را مسیحیان مناطق کم ارتفاع تشکیل می دهند که عمدتاً تحت تأثیر شدید استعمار اسپانیا و آمریکا قرار گرفته و به مسیحیت کاتولیک گرویده اند. این گروه ها در مناطق ساحلی و دشت ها زندگی می کنند و فرهنگشان تلفیقی از سنت های بومی آسترونزیایی با عناصر اسپانیایی، مکزیکی و آمریکایی است. گروه های شاخص شامل تاگالوگ، سبوانو، ایلوکانو و هیلیگاینون هستند که زبان های اصلی فیلیپین را نیز تشکیل می دهند.

قبایل بومی شمال فیلیپین: ایگوروت ها و میراث کوهستان

ایگوروت ها نام کلی برای گروه های قومی بومی ساکن در منطقه کوهستانی کوردیلرا (Cordillera) در شمال جزیره لوزون هستند. این مردم با حفظ فرهنگ های سنتی، سیستم های آبیاری پیچیده و کشت پلکانی برنج، شهرت جهانی دارند. واژه ایگوروت از ریشه گولوت به معنای کوهستان گرفته شده و به مردم کوهستان اشاره دارد. جمعیت آنها در اوایل قرن ۲۱ حدود ۱.۸ میلیون نفر برآورد شده است. ایگوروت ها از ۹ گروه قومی-زبانی اصلی تشکیل شده اند.

ایفوگائو (Ifugao)

ایفوگائوها (Ifugao)، که از مشهورترین گروه های ایگوروت هستند، به خاطر ساخت مزارع پلکانی برنج بانائو (Banaue Rice Terraces) شناخته می شوند. این مزارع، که اغلب به عجایب هشتم جهان شهرت دارند، بیش از ۲۰۰۰ سال پیش توسط اجداد ایفوگائو با استفاده از یک سیستم آبیاری پیچیده ساخته شده اند. ایفوگائوها همچنین دارای ادبیات شفاهی غنی از جمله هودهود (Hudhud) و الیم (Alim) هستند که توسط یونسکو به عنوان شاهکارهای میراث شفاهی و ناملموس بشریت به ثبت رسیده اند. جمعیت آنها در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۲,۷۱۸ نفر بود.

کالینگا (Kalinga)

مردم کالینگا (Kalinga) ساکن حوضه میانی رودخانه چیکو در استان کالینگا هستند و به خاطر خالکوبی های سنتی خود، از جمله آپو وانگ-اود (Apo Whang-Od) که آخرین و قدیمی ترین استاد خالکوبی سنتی (Mambabatok) است، شهرت دارند. آنها همچنین به خاطر سیستم پیمان صلح بودونگ (Bodong) شناخته می شوند که برای حل و فصل اختلافات و حفظ روابط خویشاوندی استفاده می شود. کالینگاها در کشاورزی برنج به روش های خشک و مرطوب مهارت دارند. جمعیت آنها در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۱۲,۹۸۳ نفر بوده است. نام کالینگا از اصطلاح ایبانگ و گادانگ کالینگا به معنای سرشکارچی گرفته شده است.

ایبالوی (Ibaloi)

ایبالوی ها (Ibaloi) در استان بنگوئت در شمال فیلیپین زندگی می کنند. این گروه قومی به خاطر فرهنگ مادی غنی خود، از جمله فرآیند مومیایی کردن اجساد و سنت های مرتبط با طبقات اجتماعی (باگنانگ)، مشهور هستند. زبان مادری آنها ایبالوی است که با زبان پانگاسینان قرابت دارد. جمعیت ایبالوی در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۰۹,۳۳۸ نفر بوده است.

بونتوک (Bontoc)

بونتوک ها (Bontoc) در کرانه های رودخانه چیکو در استان کوهستانی مرکزی لوزون ساکن هستند. آنها پیش تر به شکار سر می پرداختند و خالکوبی های متمایزی داشتند. امروزه، بونتوک ها کشاورزان صلح جویی هستند که بیشتر فرهنگ سنتی خود را حفظ کرده اند. ساختار اجتماعی آنها حول محله های روستایی (ato) با ۱۴ تا ۵۰ خانه متمرکز بود. زبان بونتوک و ایلوکانو توسط آنها صحبت می شود.

کانکانائی (Kankanaey)

مردم کانکانائی (Kankanaey) در غرب استان کوهستانی، شمال بنگوئت، شمال شرقی لا یونیون و جنوب شرقی ایلوکوس سور زندگی می کنند. آنها مانند بسیاری از گروه های ایگوروت، برای به حداکثر رساندن فضای کشاورزی در مناطق ناهموار کوردیلرا، تراس های شیب دار ساخته اند. جمعیت آنها در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۶۶,۹۷۰ نفر بوده است. کانکانائی ها به دو زیرگروه اصلی تقسیم می شوند: کانکانائی شمالی (Applai) و کانکانائی جنوبی.

ایلونگوت (Ilongot/Bugkalot)

ایلونگوت ها (Ilongot یا Bugkalot) قبیله ای هستند که در جنوب سیرا مادره و کوه های کارابالو در شرق لوزون، عمدتاً در استان های نووا ویزکایا و نووا اکیجا زندگی می کنند. آنها به عنوان قبیله ای از سرشکارچیان شناخته می شدند و امروزه حدود ۸۷,۰۰۰ نفر جمعیت دارند. ایلونگوت ها اغلب در نزدیکی رودخانه ها ساکن می شوند، زیرا این رودخانه ها منبع غذا و وسیله ای برای حمل و نقل فراهم می کنند. زبان مادری آنها ایلونگوت است و بسیاری از آنها به ایلوکانو و تاگالوگ نیز صحبت می کنند.

سایر گروه های ایگوروت

سایر قبایل ایگوروت در شمال فیلیپین شامل ایسناگ (Isnag) از آپایائو، گانادگ (Ga’dang) که بین استان های کالینگا و ایزابلا یافت شده اند و ایواک (Iwak)، ایسینای (Isinai) و کارائو (Karao) هستند. هر یک از این گروه ها دارای زبان ها و سنت های فرهنگی خاص خود هستند و در مناطق مختلف جغرافیایی شمال لوزون پراکنده شده اند. برای مثال، ایسناگ ها ساکن استان آپایائو هستند و به معنای مردمانی که در داخل سرزمین زندگی می کنند هستند.

قبایل بومی جنوب فیلیپین: لومادها و مقاومت فرهنگی

لومادها (Lumad) اصطلاحی جمعی برای گروه های بومی غیرمسلمان و غیرمسیحی در میندانائو و بخش هایی از ویسایاس غربی است. این واژه از زبان سبوانو به معنای بومی یا محلی گرفته شده و در سال ۱۹۸۶ برای تمایز این گروه ها از همسایگان مورو و ویسایایی شان ابداع شد. لومادها به خاطر مقاومت در برابر مدرنیزاسیون، حفظ زبان و آیین های اجدادی، و موسیقی قبیله ای با سازهای دست ساز خود شناخته شده اند.

مانوبو (Manobo)

مانوبوها (Manobo) یکی از بزرگترین گروه های لوماد هستند که پراکندگی وسیعی در میندانائو دارند. آنها کشاورزان بومی هستند و سیستم های اجتماعی پیچیده ای دارند. جمعیت کل مانوبوها ناشناخته است، اما آنها مناطق داخلی اصلی در استان های منطقه میندانائو، از جمله آگوسان دل سور، استان های داوائو، بوکیدنون، و کوتاباتو شمالی و جنوبی را اشغال کرده اند. مانوبوها به زبان های مانوبو صحبت می کنند و دارای ارتباط ژنتیکی با دنیسوان ها هستند.

سوبانن (Subanen)

سوبانن ها (Subanen)، که به معنای مردم رودخانه هستند، بومیان غرب میندانائو، به ویژه مناطق شبه جزیره زامبوانگا محسوب می شوند. آنها به دلیل مهاجرت های تاریخی و فشار گروه های مسلمان و مسیحی، امروزه بیشتر در کوهستان ها زندگی می کنند. سوبانن ها به کشاورزی معیشتی، دامداری و خانه سازی سنتی مشغول هستند. آنها به زبان سوبانن صحبت می کنند و برخی نیز به چاباکانو زامبوانگا و سبوانو مسلط هستند.

تِئُبولی (T’boli)

تِئُبولی ها (T’boli) از مردمان بومی جنوب میندانائو هستند که در دامنه های کوهستان زندگی می کنند. آنها به خاطر پارچه های دست باف تینالاک (T’nalak) که از الیاف درخت موز بافته می شود و موسیقی غنی خود مشهورند. تِئُبولی ها به زبان تِئُبولی صحبت می کنند و برخی از آنها نیز به سبوانو، هیلیگاینون و تاگالوگ مسلط هستند.

بِلاآن (B’laan)

مردم بِلاآن (B’laan) از دیگر مردمان بومی جنوب میندانائو هستند. نام این گروه می تواند از بلا به معنای مخالف و پسوند آن به معنای مردم گرفته شده باشد. آنها به زبان بِلاآن صحبت می کنند و آداب و رسوم بومی خود را حفظ کرده اند. نام شهرهایی مانند کورونادال و ماربل از اصطلاحات زبان بِلاآن گرفته شده است.

بوکیدنون (Bukidnon)

بوکیدنون ها (Bukidnon)، به معنای مردم کوهستان، یکی از هفت قبیله فلات بوکیدنون در میندانائو هستند. آنها به خدای واحد ماگبابایا (Magbabaya) اعتقاد دارند و دارای سنت های غنی موسیقی و شفاهی هستند که سالانه در جشنواره کائامولان (Kaamulan) در مالایبالای جشن گرفته می شود. بوکیدنون ها به زبان بوکید صحبت می کنند.

تاسادای (Tasaday)

تاسادای ها (Tasaday) گروهی بحث برانگیز هستند که در دهه ۱۹۷۰ کشف شدند و ادعا می شد که در عصر حجر زندگی می کنند و کاملاً منزوی بوده اند. این گروه بومی لوماد از میندانائو، سبک زندگی شکارچی-گردآورنده دارند و به زبان منحصربه فرد تاسادای صحبت می کنند که زبان شناسان معتقدند حدود ۲۰۰ سال پیش از زبان های مانوبو منشعب شده است.

سایر گروه های لوماد

علاوه بر گروه های ذکر شده، لومادها شامل قبایل دیگری مانند هیگائونون (Higaonon)، تالاندیک (Talaandig)، اومایامنون (Umayamnon)، تیگواهونون (Tigwahonon)، ماتیکسالوگ (Matigsalug)، مانگووانگان (Manguwangan)، کامایو (Kamayo)، کالاگان (Kalagan)، مانساکا (Mansaka)، ماندایا (Mandaya)، گیانگان (Giangan) و تاگاباوا (Tagabawa) هستند. هر یک از این گروه ها در مناطق خاصی از میندانائو زندگی می کنند و دارای زبان ها، آداب و رسوم، و باورهای خاص خود هستند که به تنوع فرهنگی این منطقه می افزاید.

مردم مورو: پرچم داران اسلام در فیلیپین

مردم مورو (Moro Peoples) به گروه های قومی اسلامی شده در جنوب فیلیپین، عمدتاً در میندانائو و مجمع الجزایر سولو، اطلاق می شود. آنها حدود ۵٪ از جمعیت کل فیلیپین را تشکیل می دهند و بزرگترین جمعیت غیرمسیحی کشور محسوب می شوند. موروها به خاطر تاریخچه مقاومت در برابر استعمارگران و حفظ فرهنگ اسلامی خود شناخته شده اند.

تائوسوگ (Tausug)

تائوسوگ ها (Tausug)، که به معنای مردم جریان های دریایی هستند، مرکز سلطنت سولو (Sulu Sultanate) را تشکیل می دادند. این سلطنت زمانی بر استان های امروزی سولو، باسیلان، پالاوان و تاوی تاوی و بخش هایی از صباح در مالزی حاکم بود. تائوسوگ ها به خاطر فرهنگ دریایی غنی و هنرهای رزمی سنتی خود مشهورند. زبان تائوسوگ، که یکی از زبان های ویسایایی است، توسط آنها صحبت می شود.

مارانائو (Maranao)

مارانائوها (Maranao) که به معنای مردم دریاچه (اشاره به دریاچه لانائو) هستند، عمدتاً در استان های لانائو دل نورته و لانائو دل سور در میندانائو زندگی می کنند. آنها به خاطر هنر اوکیر (Okir) که شامل صنایع دستی چوبی و فلزی پیچیده است، و همچنین حماسه دارنگن (Darangen) که توسط یونسکو به عنوان شاهکار میراث شفاهی و ناملموس بشر به ثبت رسیده، شهرت دارند. زبان مارانائو توسط آنها صحبت می شود و بسیاری از آنها به سبوانو نیز مسلط هستند.

ماگویندانائو (Maguindanaon)

ماگویندانائو (Maguindanaon)، به معنای مردم دشت های سیلابی، گروهی قومی هستند که در استان ماگویندانائو و مناطق اطراف آن در میندانائو زندگی می کنند. آنها تاریخچه طولانی با سلطنت ماگویندانائو دارند و به زبان ماگویندانائو صحبت می کنند که با زبان های مارانائو و ایرانون مرتبط است. آنها دارای سازهای موسیقی خاص و آداب و رسوم اسلامی هستند.

ایرانون (Iranun/Ilanun)

ایرانون ها (Iranun یا Ilanun) گروهی قومی مورو هستند که بومی میندانائو و سواحل غربی صباح می باشند. آنها از دریانوردان و جنگجویان ماهر محسوب می شدند و در گذشته به دزدان دریایی مشهور بودند که در برابر استعمارگران اسپانیایی مقاومت می کردند. آنها بخشی از سلطنت ماگویندانائو بودند و در مقاومت موروها در برابر اشغال آمریکا نیز نقش داشتند.

ساما-باجائو (Sama-Bajau/Badjaos)

ساما-باجائو (Sama-Bajau) که اغلب به کولی های دریا یا خانه به دوش های دریایی معروفند، عمدتاً در مجمع الجزایر سولو و مناطق ساحلی میندانائو زندگی می کنند. آنها به خاطر زندگی در خانه های قایقی و مهارت های بی نظیرشان در غواصی، ماهیگیری و دریانوردی شناخته شده اند. بسیاری از آنها به دلیل درگیری ها در فیلیپین به کشورهای همسایه مانند مالزی و اندونزی مهاجرت کرده اند.

ساما-باجائوها، با سبک زندگی دریایی منحصر به فرد خود، نمادی از سازگاری انسان با محیط زیست و حفظ سنت های اجدادی در برابر چالش های مدرن هستند.

سایر گروه های مورو

گروه های مورو شامل قبایل دیگری مانند مولبوگ (Molbog)، کولیبوگان سوبانن (Kolibugan Subanon)، سنگیل (Sangil/Sangirese)، یاکان (Yakan)، جاما ماپون (Jama Mapun) و بانگینگی (Banguingui) هستند. هر یک از این گروه ها در مناطق خاصی از جنوب فیلیپین زندگی می کنند و دارای سنت ها و زبان های منحصر به فرد خود هستند که همگی تحت چتر فرهنگی اسلام در این منطقه قرار دارند.

نگریتوها، قبایل پالاوان و مانگیان ها: دیگر گروه های بومی برجسته

علاوه بر گروه های بزرگ ایگوروت، لوماد و مورو، فیلیپین میزبان گروه های بومی دیگری نیز هست که هر یک ویژگی های فرهنگی خاص خود را دارند و نقش مهمی در پازل تنوع قومی این کشور ایفا می کنند.

نگریتوها (Negrito Ethnographic Groups)

نگریتوها چندین گروه آسترالو-ملانزیایی هستند که در بخش های ایزوله آسیای جنوب شرقی، از جمله فیلیپین، سکونت دارند. آنها قدیمی ترین ساکنان فیلیپین محسوب می شوند و دارای ویژگی های فیزیکی متمایز مانند پوست تیره، قد کوتاه و موهای فرفری هستند.

آئتاس (Aeta/Agta)

آئتاس ها (Aeta یا Agta) از قدیمی ترین ساکنان لوزون هستند که در مناطق کوهستانی پراکنده زندگی می کنند. آنها شکارچی-گردآورنده هستند و در طب گیاهی و بافندگی مهارت بالایی دارند. استعمارگران اسپانیایی به دلیل رنگ پوست تیره آنها را نگریتوس می نامیدند.

آتی (Ati)

آتی ها (Ati) گروهی از نگریتوها در ویسایاس، به ویژه در جزایر پانای و نگروز هستند. آنها از نظر ژنتیکی با دیگر گروه های نگریتو فیلیپین مرتبط اند و به زبان ایناتی (Inati) که یک زبان ویسایایی است، صحبت می کنند. جشنواره آتی-اتیحان (Ati-atihan) در پانای به افتخار آنها برگزار می شود.

باتاک (Batak)

باتاک ها (Batak) گروهی بومی در شمال شرقی پالاوان هستند. آنها کوچک جثه با پوست تیره و موهای کوتاه فرفری هستند. باتاک ها به زبان باتاک صحبت می کنند و سبک زندگی شکارچی-گردآورنده دارند.

مامانوا (Mamanwa)

مامانوا (Mamanwa) گروهی از نگریتوها در میندانائو هستند که اغلب با لومادها دسته بندی می شوند. آنها در استان های لیته، آگوسان دل نورته و سوریگائو زندگی می کنند و شکارچی-گردآورنده سنتی هستند. مامانواها به خاطر مهارتشان در بافندگی سبد و ساختن گهواره های حصیری شهرت دارند.

دوماگات (Dumagat)

دوماگات ها (Dumagat) یکی از گروه های اصلی بومی هستند که در رشته کوه سیرا مادره، به ویژه در شمال استان کزون زندگی می کنند. آنها عمدتاً به کشاورزی (به ویژه روش کائینگین یا سوزاندن و کشت)، کار با دستمزد و فروش محصولات جنگلی مشغول اند. زندگی آنها به شدت به جنگل و منابع طبیعی وابسته است.

قبایل پالاوان (Palawan Ethnographic Groups)

پالاوان خانه چندین گروه بومی است که ریشه های آنها به هزاران سال پیش بازمی گردد. دولت محلی تلاش می کند تا میراث فرهنگی این گروه ها را حفظ کند.

تاگبانوا (Tagbanwa)

تاگبانواها (Tagbanwa) یا مردم جهان، از قدیمی ترین گروه های قومی در فیلیپین هستند و عمدتاً در مرکز و شمال پالاوان یافت می شوند. تحقیقات نشان می دهد که تاگبانواها احتمالاً از نوادگان انسان تابون (Tabon Man) هستند و از این رو یکی از ساکنان اصلی فیلیپین محسوب می شوند. آنها دارای سیستم نوشتاری بومی هستند و آیین های سنتی مرتبط با شراب برنج پاگدیواتا (Pagdiwata) را برگزار می کنند.

پالاوانیو (Palawano/Palaw’an)

پالاوانیوها (Palawano یا Palaw’an) مردمان بومی جزایر پالاوان هستند. آنها به طور سنتی با استفاده از تیر و کمان شکار می کنند و به کشاورزی معیشتی مشغول اند. دین آنها ترکیبی از باورهای پیشا اسپانیایی، انیمیسم سنتی با عناصری از هندوئیسم و اعتقادات اسلامی است.

تاآوُت باتو (Taaw’t Bato)

تاآوُت باتو (Taaw’t Bato) به معنای مردم صخره است و به گروهی از پالاوانیوهای سنتی اشاره دارد که در دهانه یک آتشفشان خاموش و در خانه هایی که بر روی زمین بلند شده اند و درون غارها ساخته شده اند، زندگی می کنند. آنها سبک زندگی بسیار ابتدایی دارند و عمدتاً به شکار، جمع آوری میوه و کشت محصولات در نزدیکی جنگل می پردازند. به دلیل منحصر به فرد بودنشان، دولت فیلیپین این منطقه را برای محافظت از آنها در برابر سوءاستفاده های غیرمنطقی، منطقه ممنوعه اعلام کرده است.

مانگیان ها (Mangyan Ethnographic Groups)

مانگیان ها نام کلی برای هشت گروه بومی در جزیره میندورو هستند که هر یک دارای نام قبیله ای، زبان و آداب و رسوم خاص خود هستند.

ایایا (Iraya)

ایایاها (Iraya) از مانگیان هایی هستند که در شمال میندورو زندگی می کنند. آنها به زبان ایایا صحبت می کنند و به سرعت در حال سازگاری با فرهنگ مدرن فیلیپین و پذیرش مسیحیت هستند.

آلانگان (Alangan)

آلانگان ها (Alangan) عمدتاً در شهرداری های نائوجان و ویکتوریا در میندورو شرقی و سابلایان در میندورو غربی زندگی می کنند. آنها به زبان آلانگان صحبت می کنند و حدود ۲۱۵۰ نفر جمعیت دارند.

تادیوان (Tadyawan)

تادیوان ها (Tadyawan) از مانگیان هایی هستند که عمدتاً در جنوب دریاچه نائوجان در میندورو شرقی ساکن اند. آنها به زبان تادیوان با چهار گویش مختلف صحبت می کنند.

تائوبوید (Tawbuid)

تائوبوید ها (Tawbuid) یا تائو-بیلد مانگیان ها در مرکز میندورو زندگی می کنند و به زبان تائوبوید صحبت می کنند که به دو گویش شرقی و غربی تقسیم می شود. مانگیان های بانگون (Bangon) نیز به گویش غربی تائوبوید صحبت می کنند.

بوهید (Buhid)

بوهید ها (Buhid) از مانگیان هایی هستند که در بخش هایی از میندورو شرقی و غربی زندگی می کنند. آنها به زبان بوهید صحبت می کنند و دارای سیستم نوشتاری منحصر به فرد خود هستند که در یونیکد نیز کدگذاری شده است.

هانونوئو (Hanunoo)

هانونوئوها (Hanunoo) از مانگیان هایی هستند که در جنوب میندورو زندگی می کنند. آنها به زبان هانونوئو صحبت می کنند و دارای سیستم نوشتاری منحصر به فرد هانونوئو هستند. آنها به خاطر هنرهای ادبی شفاهی آامباهان (Ambahan) شهرت دارند.

راتانگنون (Ratagnon)

راتانگنون ها (Ratagnon) از مانگیان هایی هستند که در جنوبی ترین نقطه میندورو غربی زندگی می کنند. زبان راتانگنون به زبان کویونون ویسایایی شباهت دارد، اما امروزه به دلیل مهاجرت به تاگالوگ، تقریباً منقرض شده است.

مسیحیان مناطق کم ارتفاع: اکثریت فیلیپین

مسیحیان مناطق کم ارتفاع، گروه های قومی هستند که اکثریت جمعیت فیلیپین را تشکیل می دهند و عمدتاً در مناطق ساحلی و دشت ها زندگی می کنند. فرهنگ آنها تلفیقی از سنت های بومی آسترونزیایی با تأثیرات قوی از استعمار اسپانیا و آمریکا است که منجر به گرویدن آنها به مسیحیت شده است. این گروه ها در طول تاریخ به دلیل تماس گسترده با فرهنگ های خارجی، هویت منحصر به فرد خود را شکل داده اند.

گروه های زبانی اصلی

فیلیپین دارای گروه های زبانی متعددی است که هر یک در مناطق خاصی از کشور غالب هستند:

تاگالوگ (Tagalog)

تاگالوگ ها (Tagalog) بزرگترین گروه قومی در فیلیپین هستند و در لوزون جنوبی، مانیل و بخش هایی از میندانائو پراکنده شده اند. زبان تاگالوگ در سال ۱۹۳۵ به عنوان زبان ملی فیلیپین (فیلیپینو) انتخاب شد و امروزه در سراسر مجمع الجزایر تدریس می شود. جمعیت تاگالوگ زبان در فیلیپین حدود ۲۲.۵ میلیون نفر است.

سبوانو (Cebuano)

سبوانوها (Cebuano) دومین گروه قومی پرجمعیت در فیلیپین هستند که بومی استان سبو در ویسایاس مرکزی هستند و به سایر نقاط فیلیپین، به ویژه میندانائو، گسترش یافته اند. زبان سبوانو یکی از پرگویشورترین زبان های ویسایایی است و اکثریت آنها کاتولیک رومی هستند.

ایلوکانو (Ilocano)

ایلوکانوها (Ilocano) سومین گروه قومی بزرگ در فیلیپین هستند که عمدتاً در مناطق کم ارتفاع و ساحلی شمال غربی لوزون، به ویژه منطقه ایلوکوس، ساکن اند. آنها به سخت کوشی معروفند و به زبان ایلوکو (Iloko) صحبت می کنند. ادبیات شفاهی برجسته آنها شامل حماسه بیاگ نی لام-انگ (Biag ni Lam-ang) است.

هیلیگاینون (Hiligaynon/Ilonggo)

هیلیگاینون ها (Hiligaynon) یا ایلونگگوها (Ilonggo) بومی جزایر پانای، گوییماراس و نگروز اکسیدنتال هستند. آنها به زبان هیلیگاینون صحبت می کنند و به دلیل مهاجرت های داخلی، در بسیاری از نقاط فیلیپین، از جمله میندانائو، پراکنده شده اند.

وارای-وارای (Waray-Waray)

وارای-وارای ها (Waray-Waray) بومی جزایر سامار، لیته و بیلیران در منطقه ویسایاس شرقی هستند. آنها به زبان وارای (Waray) صحبت می کنند و به خاطر غذاهای تند با شیر نارگیل معروفند. این گروه دارای تاریخچه دریانوردی بوده و پیش از استعمار اسپانیا، به عنوان پینتادوس (مردم خالکوبی شده) شناخته می شدند.

بیکولانو (Bicolano)

بیکولانوها (Bicolano) از منطقه بیکول در لوزون جنوبی سرچشمه می گیرند. آنها پنجمین گروه قومی بزرگ فیلیپین هستند و به خاطر غذاهای تند با شیر نارگیل شهرت دارند. زبان های بیکول متعددی در این منطقه صحبت می شود که از میان آنها بیکول مرکزی رایج تر است.

سایر گروه های مسیحی

علاوه بر این گروه های اصلی، گروه های مسیحی دیگری نیز در مناطق مختلف فیلیپین وجود دارند. این شامل ایواتان ها (Ivatan) در جزایر باتاناس، پانگاسینان ها (Pangasinan) در پانگاسینان، کاپامپانگان ها (Kapampangan) در پامپانگا، و سامبال ها (Sambal) در زامبالس می شود. هر یک از این گروه ها زبان ها و آداب و رسوم خاص خود را دارند که در طول قرن ها با تأثیرات مسیحیت و فرهنگ های دیگر آمیخته شده است.

مهاجران تاریخی و گروه های ترکیبی: نقش در شکل گیری هویت فیلیپینی

فیلیپین در طول تاریخ خود، پذیرای مهاجران بسیاری از نقاط مختلف جهان بوده است که هر یک نقش مهمی در شکل گیری هویت غنی و چندفرهنگی این کشور ایفا کرده اند. این گروه های مهاجر، چه پیش از استعمار و چه در دوران استعمار، با مردم بومی درآمیخته و هویت جدیدی را خلق کرده اند.

مستیوزوها (Filipino Mestizos)

مستیوزوها به افرادی اطلاق می شود که دارای تبار ترکیبی فیلیپینی بومی و خارجی هستند. این ترکیب عمدتاً از دوران استعمار اسپانیا و پس از آن آغاز شد و به تدریج بخش مهمی از جامعه فیلیپین را تشکیل داد.

• مستیوزوهای اسپانیایی (Mestizo de Español): این افراد از نسل های ترکیب شده بومی و اسپانیایی/مکزیکی هستند. آنها نقش مهمی در طبقات بالای جامعه، اقتصاد و انقلاب فیلیپین ایفا کردند. در دوران استعمار، اسپانیایی ها، کرئول ها (متولدین فیلیپین با تبار اسپانیایی) و مستیزوها در مناصب کلیدی قرار داشتند.
• مستیوزوهای چینی (Mestizo de Sangley): این گروه از نسل های ترکیب شده بومی و چینی هستند. بازرگانان چینی از قرن نهم میلادی با فیلیپین در ارتباط بودند و در طول زمان، بسیاری از آنها با مردم بومی ازدواج کردند. مستیزوهای چینی نقش کلیدی در اقتصاد فیلیپین، به ویژه در تجارت، داشتند و بخش مهمی از طبقه متوسط استعماری را تشکیل می دادند.
• سایر مستیزوها: مستیزوهای آمریکایی، هندی و ژاپنی نیز در مقیاس کوچک تری به دلیل مهاجرت و اختلاط با جمعیت بومی، به وجود آمده اند.

مهاجران مدرن

در دوران مدرن نیز فیلیپین همچنان مقصد مهاجران از کشورهای مختلف است. چینی ها، کره ای ها، آمریکایی ها، هندی ها، ژاپنی ها و اروپایی ها از جمله گروه هایی هستند که در دهه های اخیر به فیلیپین مهاجرت کرده اند و به تنوع فرهنگی و اقتصادی کشور می افزایند. این مهاجران در بخش های مختلف اقتصادی، از جمله صنعت، خدمات و آموزش، مشغول به کار هستند و به جامعه فیلیپین کمک می کنند.

چالش ها و چشم انداز آینده قبایل فیلیپین

قبایل فیلیپین، با وجود غنای فرهنگی و تاریخی خود، با چالش های جدی مواجه هستند که آینده بقای آنها را تهدید می کند. درک این چالش ها و تلاش برای یافتن راه حل های پایدار، برای حفظ این میراث گرانبها ضروری است.

تهدیدها

یکی از بزرگترین تهدیدها برای قبایل بومی، از دست دادن سرزمین های اجدادی است. توسعه کشاورزی صنعتی، استخراج معادن، قطع درختان جنگل ها و پروژه های زیربنایی، باعث آواره شدن بسیاری از این جوامع و نابودی اکوسیستم هایی می شود که آنها برای معیشت خود به آنها وابسته هستند. تخریب محیط زیست نه تنها منابع غذایی و آبی آنها را کاهش می دهد، بلکه به سنت ها و باورهای روحی آنها که اغلب با طبیعت پیوند خورده است، آسیب می رساند.

علاوه بر این، تأثیرات جهانی شدن و مدرنیزاسیون به تدریج فرهنگ ها و زبان های بومی را فرسایش می دهد. جوانان قبایل به دلیل دسترسی به آموزش مدرن و رسانه های جمعی، تمایل به ترک سبک زندگی سنتی و پیوستن به جوامع شهری پیدا می کنند. این امر منجر به از دست رفتن زبان های بومی، آداب و رسوم و دانش سنتی می شود. تبعیض و فقر نیز از مشکلات رایج این جوامع است که دسترسی آنها به خدمات اساسی مانند آموزش، بهداشت و عدالت را محدود می کند.

تلاش ها برای حفظ فرهنگ

با وجود این چالش ها، تلاش های بسیاری برای حفظ فرهنگ و حقوق قبایل بومی در حال انجام است. قانون حقوق بومیان فیلیپین (Indigenous Peoples’ Rights Act of 1997) یکی از مهمترین اقدامات دولتی است که هدف آن به رسمیت شناختن و حمایت از حقوق بومیان بر سرزمین ها، فرهنگ ها و خودگردانی آنهاست. این قانون چارچوبی برای بازگرداندن و حفظ حقوق اجدادی، حفاظت از هویت فرهنگی و مشارکت در تصمیم گیری ها فراهم می کند.

سازمان های غیردولتی (NGOs) و خود جوامع بومی نیز نقش حیاتی در این زمینه ایفا می کنند. آنها برنامه های آموزشی را برای حفظ زبان ها و سنت ها، پروژه های توسعه پایدار برای بهبود معیشت بدون آسیب رساندن به محیط زیست، و کمپین های آگاهی بخش برای مقابله با تبعیض و ارتقای احترام به فرهنگ بومی راه اندازی کرده اند. این تلاش ها شامل مستندسازی زبان ها، موسیقی، رقص ها و داستان های شفاهی است تا این میراث برای نسل های آینده حفظ شود.

اهمیت گردشگری فرهنگی مسئولانه

گردشگری فرهنگی مسئولانه می تواند نقش مثبتی در حمایت از قبایل فیلیپین ایفا کند. با بازدید مسئولانه از جوامع بومی، گردشگران می توانند به حفظ فرهنگ ها و معیشت آنها کمک کنند. این به معنای احترام به آداب و رسوم محلی، حمایت از صنایع دستی و محصولات بومی، و اطمینان از اینکه عواید حاصل از گردشگری مستقیماً به نفع جوامع باشد. گردشگری مسئولانه همچنین می تواند به افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت این فرهنگ ها و چالش هایی که با آنها روبرو هستند، کمک کند و انگیزه بیشتری برای حفظ آنها ایجاد نماید.

نتیجه گیری: گامی به سوی درک عمیق تر

تنوع بی نظیر قبایل فیلیپین، گواه تاریخ غنی، مهاجرت های پیچیده و مقاومت فرهنگی مردم این سرزمین است. از ایگوروت های کوه نشین شمال لوزون با مزارع پلکانی اعجاب انگیزشان، تا لومادهای میندانائو با سنت های موسیقایی عمیق، و موروهای جنوب با میراث اسلامی قدرتمندشان، هر گروه قومی داستانی منحصر به فرد برای گفتن دارد. این داستان ها نه تنها گذشته پربار فیلیپین را روایت می کنند، بلکه هویت پیچیده و تاب آور مردمان آن را در مواجهه با استعمار و جهانی شدن به تصویر می کشند.

حفظ این تنوع فرهنگی، نه تنها برای فیلیپین، بلکه برای تمام بشریت اهمیتی حیاتی دارد. این جوامع حامل دانش های سنتی، شیوه های زندگی پایدار و دیدگاه های منحصر به فردی از جهان هستند که می توانند درس های ارزشمندی برای چالش های امروزی ارائه دهند. احترام به هویت، سنت ها و حقوق سرزمین های اجدادی قبایل بومی، گامی اساسی به سوی آینده ای است که در آن، تمامی فرهنگ ها فرصت درخشش و بقا را داشته باشند. درک عمیق تر از قبایل فیلیپین، ما را به قدردانی از ارزش های انسانیت و میراث مشترکمان فرامی خواند، میراثی که باید برای نسل های آتی حفظ و گرامی داشته شود.