دیه زن و مرد در سال 1404 | جدول کامل و آخرین تغییرات

مبلغ دیه زن و مرد در سال 1404 از سوی قوه قضاییه اعلام شده است. بر اساس این بخشنامه، دیه کامل انسان در ماه های عادی 1 میلیارد و 600 میلیون تومان و در ماه های حرام 2 میلیارد و 133 میلیون تومان تعیین شده است. این میزان دیه مبنای پرداخت در حوادث غیرعمدی و تصادفات خواهد بود و در ادامه به بررسی دقیق تر تفاوت ها و برابری های قانونی دیه زن و مرد می پردازیم.

آگاهی از قوانین مربوط به دیه برای همه شهروندان، به خصوص کسانی که با حوادث رانندگی یا سایر جرائم غیرعمدی درگیر می شوند، اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به صورت جامع و کاربردی، نرخ دیه در سال 1404، تفاوت ها و برابری های دیه زن و مرد در شرایط مختلف، نحوه محاسبه دیه اعضای بدن و جراحات، مفاهیم حقوقی مرتبط و مراحل دریافت دیه از بیمه و مراجع قضایی شرح داده می شود تا تمامی ابهامات در این خصوص برطرف گردد و خوانندگان بتوانند با اطلاعات دقیق و مستند، از حقوق خود آگاه شوند.

نرخ دیه کامل انسان در سال 1404: آخرین بخشنامه قوه قضاییه

قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران هر ساله در اسفند ماه، نرخ دیه کامل انسان را برای سال جدید اعلام می کند. این نرخ، مبنای محاسبه تمامی دیات اعم از قتل و جراحات در جرائم غیرعمدی و شبه عمد است و تأثیر مستقیمی بر میزان تعهدات شرکت های بیمه نیز دارد. اطلاع از این نرخ برای تمامی افراد، به ویژه در زمان بروز حوادث رانندگی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نرخ دیه در ماه های عادی

بر اساس بخشنامه رسمی قوه قضاییه، مبلغ دیه کامل انسان در سال 1404 در ماه های عادی (غیرحرام) مبلغ 1 میلیارد و 600 میلیون تومان تعیین شده است. این مبلغ، پایه و اساس محاسبه تمامی دیات جزئی و کلی است که در ماه های غیرحرام اتفاق می افتند.

نرخ دیه در ماه های حرام و مفهوم تغلیظ دیه

نظام حقوقی اسلام و به تبع آن قانون مجازات اسلامی ایران، چهار ماه قمری را ماه های حرام اعلام کرده است. این ماه ها شامل محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه هستند. در صورتی که قتل نفس (فوت) در یکی از این ماه های حرام رخ دهد، دیه به میزان یک سوم افزایش می یابد که این امر در اصطلاح حقوقی تغلیظ دیه نامیده می شود.

مبلغ دیه کامل انسان در ماه های حرام سال 1404، با احتساب تغلیظ، به 2 میلیارد و 133 میلیون تومان می رسد. این افزایش صرفاً برای قتل نفس (فوت) است و در مورد جراحات، حتی اگر در ماه حرام رخ داده باشند، اعمال نمی شود. همچنین، تغلیظ دیه تنها در صورتی اعمال می گردد که هم وقوع جرم و هم فوت در ماه حرام باشد.

توضیح مهم: تغلیظ دیه صرفاً برای قتل نفس (فوت) اعمال می شود و نه جراحات. همچنین، این تغلیظ تنها در صورتی صورت می گیرد که هم حادثه منجر به فوت و هم خود فوت در ماه حرام اتفاق افتاده باشد. به عنوان مثال، اگر حادثه در ماه عادی رخ دهد اما فرد در ماه حرام فوت کند یا برعکس، تغلیظ دیه اعمال نخواهد شد.

جدول مقایسه نرخ دیه سال 1404 با 1403

برای درک بهتر تغییرات نرخ دیه، مقایسه آن با سال گذشته (1403) می تواند مفید باشد. در جدول زیر، نرخ دیه کامل انسان در سال های 1403 و 1404 ارائه شده است:

سال	دیه در ماه های عادی	دیه در ماه های حرام (تغلیظ شده)
1403	1 میلیارد و 200 میلیون تومان	1 میلیارد و 600 میلیون تومان
1404	1 میلیارد و 600 میلیون تومان	2 میلیارد و 133 میلیون تومان
نرخ دیه در سال 1404 نسبت به سال 1403 در ماه های عادی حدود 33% (400 میلیون تومان) و در ماه های حرام حدود 33% (533 میلیون تومان) افزایش یافته است.

یوم الادا چیست؟

یکی از مفاهیم کلیدی در پرداخت دیه، یوم الادا بودن آن است. یوم الادا به این معنی است که دیه به نرخ روز پرداخت نهایی حکم، محاسبه و پرداخت می شود، نه به نرخ روز وقوع حادثه. این قانون به منظور حفظ ارزش واقعی دیه در برابر تورم و نوسانات اقتصادی تدوین شده است.

بنابراین، اگر حادثه ای در سال های گذشته رخ داده باشد، اما حکم نهایی دیه در سال 1404 صادر و پرداخت شود، میزان دیه بر اساس نرخ مصوب سال 1404 محاسبه خواهد شد. این امر اهمیت پیگیری قانونی و تسریع در مراحل اداری را برای زیان دیدگان دوچندان می کند.

آیا نرخ دیه در طول سال (پس از فروردین) تغییر می کند؟ خیر. نرخ دیه ای که توسط قوه قضاییه در ابتدای سال (معمولاً در اواخر اسفند ماه سال قبل) اعلام می شود، برای کل سال جدید ثابت است و در طول سال تغییر نخواهد کرد.

دیه زن و مرد در قانون ایران: تفاوت ها و برابری ها

در نظام حقوقی ایران، که برگرفته از فقه اسلامی است، موضوع دیه زن و مرد دارای تفاوت ها و در عین حال برابری هایی در شرایط خاص است که آگاهی از آنها برای هر شهروندی ضروری است.

اصل فقهی و قانونی: دیه زن نصف دیه مرد است

مطابق با اصول فقهی اسلامی و ماده 550 قانون مجازات اسلامی، دیه نفس زن (یعنی دیه کامل در صورت فوت) نصف دیه نفس مرد تعیین شده است. این بدان معناست که در حالت کلی و بدون در نظر گرفتن استثنائات، اگر یک مرد و یک زن در شرایط یکسان فوت کنند، دیه پرداختی به ورثه زن، نصف دیه پرداختی به ورثه مرد خواهد بود.

• دیه کامل مرد در ماه های عادی 1404: 1 میلیارد و 600 میلیون تومان
• دیه کامل زن در ماه های عادی 1404: 800 میلیون تومان
• دیه کامل مرد در ماه های حرام 1404: 2 میلیارد و 133 میلیون تومان
• دیه کامل زن در ماه های حرام 1404: 1 میلیارد و 66 میلیون و 500 هزار تومان

برابری دیه زن و مرد در تصادفات رانندگی (ماده 551 ق.م.ا.)

یکی از مهم ترین تحولات قانونی در زمینه دیه، ماده 551 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 است. این ماده، با هدف ایجاد برابری و حمایت بیشتر از بانوان در حوادث رانندگی، تغییری اساسی در نحوه پرداخت دیه زن ایجاد کرده است.

طبق تبصره این ماده، در حوادثی که منجر به فوت یا جراحت زنان می شود و بیمه شخص ثالث در میان باشد، صندوق تأمین خسارت های بدنی موظف است مابه التفاوت دیه زن را تا سقف دیه مرد پرداخت کند. به عبارت دیگر، در تصادفات رانندگی، دیه زن و مرد برابر محاسبه و پرداخت می شود. شرکت های بیمه در ابتدا نصف دیه کامل مرد را به عنوان دیه زن می پردازند و مابقی تا سقف دیه کامل مرد را صندوق تأمین خسارت های بدنی تأمین می کند.

هدف از این برابری: این قانون با هدف حمایت از زیان دیدگان زن و قربانیان حوادث رانندگی و همچنین گسترش عدالت اجتماعی، اجرا می شود تا هیچ تفاوتی در میزان جبران خسارت های جانی ناشی از تصادفات برای زن و مرد وجود نداشته باشد.

برابری دیه زن و مرد در جراحات (تا یک سوم دیه کامل)

علاوه بر تصادفات رانندگی، در برخی موارد مربوط به جراحات نیز، دیه زن و مرد برابر محاسبه می شود. این برابری در شرایطی اعمال می شود که میزان خسارت جانی وارد شده به زن، تا یک سوم دیه کامل مرد باشد.

به این معنا که اگر دیه یک جراحت خاص برای مرد، کمتر یا مساوی با یک سوم دیه کامل مرد باشد، همان مبلغ برای زن نیز در نظر گرفته می شود و تفاوتی میان جنسیت قائل نمی شوند. اما اگر میزان دیه جراحت از یک سوم دیه کامل مرد بیشتر شود، دیه زن به نصف دیه مرد کاهش می یابد.

مثال برای روشن شدن این موضوع:

• اگر دیه یک جراحت برای مرد، 100 میلیون تومان باشد (که کمتر از یک سوم دیه کامل 1 میلیارد و 600 میلیون تومانی مرد در ماه های عادی است)، دیه این جراحت برای زن نیز 100 میلیون تومان خواهد بود.
• اما اگر دیه جراحتی برای مرد 600 میلیون تومان باشد (که بیشتر از یک سوم دیه کامل مرد است)، دیه آن برای زن به 300 میلیون تومان کاهش می یابد.

موارد استثنا که دیه زن نصف دیه مرد است

با وجود برابری دیه زن و مرد در تصادفات رانندگی و جراحات جزئی، در سایر موارد که خارج از شمول ماده 551 و سقف یک سوم دیه کامل مرد باشد، اصل فقهی و قانونی نصف بودن دیه زن همچنان جاری است. این موارد می تواند شامل قتل های عمدی که منجر به قصاص نشده و با پرداخت دیه فیصله می یابد، یا برخی جراحات بسیار سنگین که دیه آنها از یک سوم دیه کامل مرد تجاوز کند، باشد.

طبق ماده 551 قانون مجازات اسلامی و با حمایت صندوق تامین خسارت های بدنی، در تصادفات رانندگی، دیه زنان تا سقف دیه مردان پرداخت می شود و تفاوت جنسیتی در پرداخت دیه حذف شده است.

دیه اعضای بدن و جراحات در سال 1404: جدول کامل و نحوه محاسبه

دیه اعضای بدن و جراحات، یکی از پرکاربردترین بخش های محاسبه دیه است. در این قسمت به بررسی جزئیات و نحوه محاسبه دیه برای اعضای مختلف بدن و انواع جراحات در سال 1404 می پردازیم.

دیه کامل اعضای بدن

دیه هر عضو بدن بر اساس درصدی از دیه کامل انسان محاسبه می شود. این درصدها در قانون مجازات اسلامی مشخص شده اند. در جدول زیر، دیه برخی از اعضای اصلی بدن برای مردان و زنان در سال 1404 (بر اساس دیه کامل 1 میلیارد و 600 میلیون تومانی در ماه های عادی) آورده شده است:

عضو بدن	درصد دیه کامل مرد	دیه مرد (تومان)	دیه زن (تومان)
یک دست (کامل)	50%	800,000,000	400,000,000
یک پا (کامل)	50%	800,000,000	400,000,000
یک چشم (کامل)	50%	800,000,000	400,000,000
یک گوش (کامل)	25%	400,000,000	200,000,000
بینی (کامل)	100%	1,600,000,000	800,000,000
زبان (کامل)	100%	1,600,000,000	800,000,000
فک (هر فک)	50%	800,000,000	400,000,000
دندان پیشین (هر کدام)	5%	80,000,000	40,000,000
دندان نیش (هر کدام)	4%	64,000,000	32,000,000
دندان آسیاب (هر کدام)	3%	48,000,000	24,000,000
انگشتان دست (هر انگشت)	10%	160,000,000	80,000,000
انگشتان پا (هر انگشت)	10%	160,000,000	80,000,000

مثال عملی برای محاسبه دیه یک عضو خاص:

اگر فردی یک دست خود را از دست بدهد (با فرض دیه کامل مرد در ماه های عادی 1 میلیارد و 600 میلیون تومان):

• برای مرد: 50% × 1,600,000,000 تومان = 800,000,000 تومان
• برای زن: 50% × 800,000,000 تومان (نصف دیه مرد) = 400,000,000 تومان

نکته: این مبالغ برای حالتی است که آسیب منجر به از بین رفتن کامل عضو شود. در صورتی که آسیب جزئی باشد، دیه بر اساس درصدی از دیه آن عضو محاسبه می شود.

دیه جراحات سر و صورت و بدن

جراحات بسته به عمق و نوع آسیب، دارای دیه مشخصی هستند. در قانون مجازات اسلامی، انواع جراحات بر اساس شدت آن ها دسته بندی و برای هر کدام درصدی از دیه کامل تعیین شده است. دیه جراحات در ماه های حرام، تغلیظ نمی شود و بر اساس دیه ماه عادی محاسبه می گردد.

نوع جراحت	میزان دیه (درصد از دیه کامل)	توضیحات
حارصه	یک صدم (1%)	خراشیدگی پوست که خون جاری نشود.
دامیه	دو صدم (2%)	جراحتی که اندکی وارد گوشت شود و همراه با خونریزی باشد.
متلاحمه	سه صدم (3%)	جراحتی که عمیق تر از دامیه باشد و گوشت را پاره کند، اما به استخوان نرسد.
سمحاق	چهار صدم (4%)	جراحتی که به پوست روی استخوان برسد.
موضحه	پنج صدم (5%)	جراحتی که موجب نمایان شدن استخوان شود.
هاشمه	ده صدم (10%)	شکستگی استخوان (مانند جمجمه) که جراحت بیرونی نداشته باشد.
منقله	پانزده صدم (15%)	جراحتی که منجر به جابجایی استخوان شود.
مامومه	یک سوم (33.3%)	جراحتی که به کیسه مغز برسد.
دامغه	یک سوم + ارش	جراحتی که کیسه مغز پاره شود. علاوه بر دیه مامومه، ارش پارگی کیسه مغز نیز تعلق می گیرد.

مثال برای محاسبه دیه جراحت خاص:

اگر فردی دچار جراحت موضحه در صورت شود (با فرض دیه کامل 1 میلیارد و 600 میلیون تومان):

• برای مرد: 5% × 1,600,000,000 تومان = 80,000,000 تومان
• برای زن: 5% × 800,000,000 تومان = 40,000,000 تومان (زیرا 5% دیه کامل مرد کمتر از یک سوم دیه کامل مرد است، لذا دیه زن نصف دیه مرد محاسبه می شود.)

نکته مهم در مورد جراحات سر و صورت: در صورتی که جراحت در ناحیه سر و صورت باشد، دیه آن معادل نیمی از دیه جراحات مشابه در سایر نقاط بدن است.

نحوه محاسبه درصدی دیه

محاسبه درصدی دیه برای جراحات و آسیب های جزئی بسیار رایج است. فرمول کلی محاسبه به این صورت است:

مبلغ دیه = درصد آسیب × نرخ دیه کامل انسان

در نظر داشته باشید که نرخ دیه کامل برای جراحات، حتی در ماه های حرام، همان نرخ ماه های عادی (1 میلیارد و 600 میلیون تومان در سال 1404) است و تغلیظ دیه فقط برای فوت اعمال می شود.

مثال های عملی:

با توجه به نرخ دیه کامل مرد در ماه های عادی (1 میلیارد و 600 میلیون تومان) و در ماه های حرام (2 میلیارد و 133 میلیون تومان):

1. یک درصد دیه کامل انسان چقدر است؟
   • در ماه های عادی (برای جراحات و دیه زن): 1% × 1,600,000,000 تومان = 16,000,000 تومان
   • در ماه های حرام (فقط برای فوت مرد): 1% × 2,133,000,000 تومان = 21,330,000 تومان
2. نیم درصد دیه کامل انسان چقدر است؟
   • در ماه های عادی (برای جراحات و دیه زن): 0.5% × 1,600,000,000 تومان = 8,000,000 تومان
   • در ماه های حرام (فقط برای فوت مرد): 0.5% × 2,133,000,000 تومان = 10,665,000 تومان

جدول محاسبه درصدی دیه در سال 1404 (بر اساس دیه کامل مرد):

درصد دیه	مبلغ در ماه های عادی (تومان)	مبلغ در ماه های حرام (تومان – فقط برای فوت مرد)
1%	16,000,000	21,330,000
5%	80,000,000	106,650,000
10%	160,000,000	213,300,000
25%	400,000,000	533,250,000
50%	800,000,000	1,066,500,000
100%	1,600,000,000	2,133,000,000

مفاهیم حقوقی مرتبط با دیه

در کنار آشنایی با نرخ ها و نحوه محاسبه دیه، درک برخی مفاهیم حقوقی مرتبط نیز برای افرادی که با پرونده های دیه سروکار دارند، ضروری است. این مفاهیم به درک عمیق تر و جامع تر از سازوکارهای قانونی کمک می کنند.

ارش چیست؟

«ارش» به عنوان دیه ای غیر مقدر در قانون مجازات اسلامی تعریف می شود. این بدان معناست که برخلاف دیات مقدر (مانند دیه یک دست یا یک چشم) که مبلغ مشخصی در شرع و قانون برای آن ها تعیین شده است، میزان ارش در قانون به صورت ثابت و معین قید نشده است.

موارد کاربرد ارش و نحوه تعیین آن: ارش در مواردی کاربرد دارد که آسیب وارده به بدن یا اعضا، در دسته دیات مقدر قرار نگیرد یا تشخیص میزان دقیق دیه آن دشوار باشد. در این شرایط، تعیین میزان ارش بر عهده دادگاه است که با در نظر گرفتن عوامل زیر و با استناد به نظر کارشناس رسمی پزشکی قانونی صورت می گیرد:

• نوع جرم و نحوه وقوع آن
• میزان خسارت و شدت آسیب وارده
• نرخ دیه کامل انسان در سال جاری
• گزارش جامع پزشکی قانونی

تفاوت اصلی ارش و دیه مقدر: تفاوت کلیدی این دو در مشخص بودن یا نبودن میزان جبران خسارت در قانون است. دیه مقدر، ثابت و معلوم است، در حالی که ارش متغیر بوده و بر اساس نظر کارشناس و قاضی تعیین می شود.

تعدد دیات

مفهوم تعدد دیات به شرایطی اشاره دارد که یک حادثه منجر به وارد آمدن چندین آسیب جانی به یک یا چند نفر شود و در نتیجه، دیه های متعددی باید پرداخت شود. این مفهوم در قوانین بیمه نیز اهمیت دارد.

مفهوم تعدد دیات در قوانین ایران از دو منظر بررسی می شود:

1. تعدد زیان دیدگان: شرکت بیمه مکلف است دیه تمامی افراد زیان دیده در یک سانحه را پرداخت کند، حتی اگر تعداد آنها زیاد باشد. در گذشته، سقف تعهد بیمه ممکن بود محدود به یک یا چند نفر باشد، اما اکنون این محدودیت برداشته شده است.
2. تعدد آسیب ها در یک فرد: اگر یک نفر در یک حادثه دچار چندین جراحت یا نقص عضو شود (مثلاً قطع نخاع و از دست دادن شنوایی)، بیمه گر موظف است مجموع دیات مربوط به تمامی این آسیب ها را پرداخت کند.

دیه قتل عمد و غیرعمد، شبه عمد و خطای محض

دیه در قانون مجازات اسلامی بسته به نوع جنایت به دسته های مختلفی تقسیم می شود:

1. دیه قتل عمد: در صورتی که قاتل قصد کشتن مقتول را داشته باشد و عمل او منجر به فوت شود، دیه قتل عمد مطرح می گردد. در این موارد، اولویت با قصاص است، اما در صورت رضایت اولیای دم یا عدم امکان قصاص، دیه پرداخت می شود.
2. دیه قتل غیرعمد (خطای محض): زمانی که فرد بدون قصد آسیب یا کشتن، اما به دلیل خطای محض (مثلاً شلیک گلوله به قصد شکار که به انسان برخورد می کند) موجب فوت دیگری شود، دیه کامل پرداخت می گردد.
3. دیه شبه عمد: در این حالت، فرد قصد انجام عملی را دارد که ذاتاً کشنده نیست، اما همین عمل به صورت غیرعمدی منجر به فوت یا جراحت می شود (مثلاً پزشکی که با قصد درمان، به دلیل سهل انگاری موجب آسیب به بیمار شود). دیه در این موارد نیز بر اساس قانون محاسبه می گردد.

نقش بیمه شخص ثالث در پرداخت دیه

بیمه شخص ثالث، یک بیمه نامه اجباری برای تمامی وسایل نقلیه موتوری است و نقش حیاتی در جبران خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث رانندگی ایفا می کند.

• سقف تعهدات جانی بیمه شخص ثالث: شرکت های بیمه شخص ثالث موظف اند خسارت های جانی (دیه) را تا سقف دیه کامل در ماه حرام پرداخت کنند. یعنی در سال 1404، سقف تعهدات جانی بیمه شخص ثالث 2 میلیارد و 133 میلیون تومان است. این امر شامل دیه تمامی زیان دیدگان (به جز راننده مقصر) می شود.
• عدم نیاز به الحاقیه بیمه نامه: بر اساس قانون جدید بیمه شخص ثالث، پس از تغییر نرخ دیه در ابتدای هر سال، بیمه نامه های شخص ثالث به صورت خودکار به روزرسانی می شوند و نیازی به دریافت الحاقیه برای افزایش سقف پوشش جانی نیست.
• پوشش دیه راننده مقصر: راننده مقصر حادثه نیز تحت پوشش بیمه ای قرار می گیرد، اما این پوشش از طریق بیمه حوادث راننده است که معمولاً معادل دیه کامل در ماه غیرحرام (در سال 1404، 1 میلیارد و 600 میلیون تومان) است و تغلیظ دیه در ماه های حرام شامل حال او نمی شود.
• سقف تعهدات مالی: سقف تعهدات مالی بیمه شخص ثالث، 2.5 درصد مبلغ دیه در ماه حرام است. در سال 1404، این مبلغ برابر با 53 میلیون و 325 هزار تومان است. این سقف برای جبران خسارات مالی به خودروهای متعارف است.
• خودروهای نامتعارف: اگر خودروی زیان دیده نامتعارف باشد (یعنی ارزش آن بیش از 50% دیه ماه حرام باشد)، خسارت مالی آن فقط تا سقف خسارت متناسب با گران ترین خودروی متعارف پرداخت می شود و مابقی را راننده مقصر باید شخصاً بپردازد.

در مجموع، بیمه شخص ثالث ابزار مهمی برای حمایت از حقوق زیان دیدگان و کاهش مسئولیت های مالی رانندگان مقصر در حوادث رانندگی است.

مراحل قانونی دریافت دیه از بیمه و دادگاه

دریافت دیه پس از وقوع حادثه، نیازمند طی کردن یک فرآیند قانونی منظم و ارائه مدارک مشخص به مراجع ذی صلاح است. آشنایی با این مراحل می تواند به زیان دیدگان کمک کند تا مسیر دریافت حقوق خود را به درستی و با سرعت بیشتری طی کنند.

گام به گام دریافت دیه

1. اطلاع به پلیس و تهیه گزارش حادثه (کروکی):

   پس از وقوع هر گونه حادثه ای که منجر به آسیب جانی شود (مانند تصادفات رانندگی)، اولین گام، تماس با پلیس (110) و اطلاع رسانی در مورد حادثه است. پلیس راهنمایی و رانندگی یا نیروی انتظامی در محل حاضر شده و با تهیه گزارش حادثه و کروکی، جزئیات واقعه و مقصر را ثبت می کند. این گزارش برای تمامی مراحل بعدی حیاتی است.

2. مراجعه به مراکز درمانی و دریافت گزارش پزشکی:

   مصدومان حادثه باید بلافاصله به مراکز درمانی (بیمارستان، اورژانس) مراجعه کنند تا وضعیت جسمانی آن ها توسط پزشک معاینه و درمان های لازم صورت گیرد. دریافت تمامی مدارک پزشکی، شامل گواهی های بستری، صورت حساب های درمانی، نتایج آزمایش ها و تصویربرداری ها (مانند رادیولوژی و MRI) ضروری است.

3. مراجعه به کلانتری و تشکیل پرونده قضایی:

   با در دست داشتن گزارش پلیس و مدارک اولیه پزشکی، باید به کلانتری محل وقوع حادثه مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کنید. این مرحله منجر به تشکیل یک پرونده قضایی می شود که مبنای پیگیری های بعدی خواهد بود.

4. ارجاع به پزشکی قانونی و تعیین میزان جراحات و طول درمان:

   پس از تشکیل پرونده در کلانتری، مصدوم به پزشکی قانونی معرفی می شود. کارشناسان پزشکی قانونی با معاینه دقیق، میزان جراحات، نوع آسیب ها و طول درمان مورد نیاز را تعیین و در قالب یک نظریه کارشناسی به مراجع قضایی ارائه می دهند. این نظریه برای محاسبه دقیق دیه بسیار مهم است.

5. تکمیل پرونده در دادسرا:

   تمامی مدارک جمع آوری شده، از جمله گزارش پلیس، مدارک پزشکی و نظریه پزشکی قانونی، به دادسرا ارائه می شود. دادسرا پس از بررسی کامل پرونده، قرار نهایی را صادر می کند که معمولاً شامل تشخیص جرم، مقصر و ارجاع پرونده به دادگاه برای تعیین دیه است.

6. صدور رأی دادگاه و تعیین میزان دیه:

   پرونده به دادگاه کیفری ارجاع داده می شود. در جلسات دادگاه، با حضور طرفین (زیان دیده و مقصر) و در صورت لزوم نماینده شرکت بیمه، مستندات بررسی شده و قاضی بر اساس قوانین و نظریه کارشناسی پزشکی قانونی، رأی نهایی را صادر و میزان دقیق دیه را تعیین می کند.

7. مراجعه به شرکت بیمه:

   پس از صدور رأی قطعی دادگاه، زیان دیده یا وراث قانونی او باید با در دست داشتن تمامی مدارک لازم و رأی دادگاه، به شرکت بیمه شخص ثالث مقصر مراجعه کنند. کارشناسان بیمه مدارک را بررسی و تأییدیه پرداخت دیه را صادر می کنند.

8. دریافت دیه:

   پس از طی تمامی مراحل و تأیید شرکت بیمه، مبلغ دیه به حساب زیان دیده یا وراث قانونی وی واریز می گردد. در صورت تأخیر شرکت بیمه در پرداخت دیه، زیان دیده می تواند با شکایت به مراجع قضایی، علاوه بر دیه، جریمه دیرکرد نیز دریافت کند.

مدارک لازم برای هر مرحله

برای سهولت در پیگیری پرونده دیه، جمع آوری و آماده سازی مدارک زیر از ابتدا توصیه می شود:

• گزارش پلیس (کروکی حادثه)
• گزارش پزشکی قانونی
• مدارک شناسایی مصدوم یا متوفی (کارت ملی، شناسنامه)
• مدارک شناسایی راننده مقصر (کارت ملی، گواهینامه رانندگی)
• بیمه نامه شخص ثالث وسیله نقلیه مقصر
• گزارش بیمارستان و تمامی مدارک درمانی مصدوم (شامل صورت حساب ها، آزمایش ها و…)
• رأی نهایی دادگاه
• گواهی انحصار وراثت (در صورت فوت زیان دیده)

توصیه: در پرونده های پیچیده تر که نیاز به بررسی های دقیق تر حقوقی دارد، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور تصادفات و دیه می تواند روند پیگیری را به شدت تسهیل کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

دیه سال 1404 در یک نگاه: رایج ترین دیات

برای ارائه یک نمای کلی از مبالغ دیه در سال 1404، در این بخش برخی از رایج ترین دیات برای آسیب های مختلف، بر اساس نرخ دیه کامل در ماه های عادی (1 میلیارد و 600 میلیون تومان) آورده شده است. لازم به ذکر است که دیه جراحات در ماه های حرام تغلیظ نمی شود و بر مبنای دیه ماه عادی محاسبه می گردد.

نوع دیه	مبلغ در سال 1404 (تومان)
دیه کامل در ماه های غیرحرام	1,600,000,000
دیه کامل در ماه های حرام	2,133,000,000
دیه شکستگی استخوان دست (مطلوب التیام)	160,000,000
دیه شکستگی نازک نی و درشت نی پا (هر کدام)	160,000,000
دیه شکستگی بینی	160,000,000
دیه شکستگی ترقوه	64,000,000
دیه شکستگی جمجمه سر در حد هاشمه	160,000,000
دیه زخم شدگی در حد حارصه (خراشیدگی)	16,000,000
دیه زخم شدگی در حد دامیه (جراحت سطحی)	32,000,000
دیه دندان های پیشین (هر کدام)	80,000,000
دیه دندان های پشتی (هر کدام)	53,333,333
دیه یک دست (کامل)	800,000,000
دیه یک پا (کامل)	800,000,000
دیه شکستگی دنده های محیط بر قلب (هر کدام)	40,000,000
دیه خردشدگی استخوان مطلوب التیام یافته	160,000,000

این مبالغ به صورت تخمینی و بر اساس درصدهای رایج در قانون مجازات اسلامی ارائه شده اند. تعیین دقیق و نهایی دیه، نیازمند نظر کارشناسی پزشکی قانونی و حکم دادگاه است که جزئیات آسیب را با دقت بررسی می کنند.

سوالات متداول

نرخ دیه در سال 1404 چقدر است؟

نرخ دیه کامل انسان در سال 1404، در ماه های غیر حرام (عادی)، 1 میلیارد و 600 میلیون تومان و در ماه های حرام، معادل 2 میلیارد و 133 میلیون تومان تعیین شده است.

آیا دیه زن و مرد در تمام موارد برابر است؟

خیر، به طور کلی دیه زن نصف دیه مرد است. اما در تصادفات رانندگی (طبق ماده 551 قانون مجازات اسلامی)، مابه التفاوت دیه زن تا سقف دیه مرد از طریق صندوق تأمین خسارت های بدنی پرداخت می شود، در نتیجه در عمل دیه زن و مرد برابر خواهد بود. همچنین در جراحات و صدمات جزئی (کمتر از یک سوم دیه کامل مرد)، دیه زن و مرد برابر است.

دیه کامل مرد در سال 1404 چقدر است؟

دیه کامل مرد در سال 1404، در ماه های غیر حرام (عادی)، 1 میلیارد و 600 میلیون تومان و در ماه های حرام، 2 میلیارد و 133 میلیون تومان است.

دیه کامل زن در سال 1404 چقدر است؟

دیه کامل زن در ماه های غیر حرام (عادی) 800 میلیون تومان و در ماه های حرام 1 میلیارد و 66 میلیون و 500 هزار تومان است. اما در تصادفات رانندگی، دیه زن با دیه مرد برابر شده و از محل بیمه و صندوق تأمین خسارت های بدنی به میزان 1 میلیارد و 600 میلیون تومان در ماه های عادی و 2 میلیارد و 133 میلیون تومان در ماه های حرام پرداخت می شود.

آیا دیه جراحات در ماه های حرام بیشتر است؟

خیر، تغلیظ دیه (افزایش یک سوم) فقط برای قتل نفس (فوت) در ماه های حرام اعمال می شود و شامل جراحات نیست. دیه جراحات حتی در ماه های حرام نیز بر اساس نرخ دیه کامل در ماه های عادی محاسبه می شود.

ماه های حرام کدامند؟

ماه های حرام شامل چهار ماه قمری: محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه هستند.

دیه یوم الادا یعنی چه؟ آیا شامل تورم در طول سال می شود؟

یوم الادا به معنای پرداخت دیه به نرخ روزی است که حکم نهایی دیه صادر و پرداخت می شود، نه به نرخ روز وقوع حادثه. این امر به حفظ ارزش دیه در برابر تورم کمک می کند، اما به این معنا نیست که نرخ دیه در طول یک سال (پس از فروردین) تغییر کند؛ نرخ اعلامی قوه قضاییه برای کل سال ثابت است.

یک درصد دیه کامل انسان چقدر است؟

یک درصد دیه کامل انسان در سال 1404، در ماه های عادی (برای جراحات و دیه زن)، 16 میلیون تومان و در ماه های حرام (فقط برای فوت مرد)، 21 میلیون و 330 هزار تومان است.

آیا شرکت بیمه همیشه کل دیه را پرداخت می کند؟

شرکت بیمه شخص ثالث موظف به پرداخت دیه تا سقف تعهدات جانی مندرج در بیمه نامه (که حداقل آن دیه کامل در ماه حرام است) است. اگر میزان دیه از این سقف بیشتر باشد یا بیمه نامه معتبر نباشد، مابقی مبلغ توسط راننده مقصر یا وراث او پرداخت می شود.

اگر بیمه در پرداخت دیه تاخیر کند، چه باید کرد؟

در صورت تأخیر شرکت بیمه در پرداخت دیه پس از صدور رأی قطعی دادگاه، زیان دیده می تواند با طرح شکایت از طریق مراجع قضایی، علاوه بر دریافت اصل دیه، جریمه دیرکرد روزانه نیز دریافت کند.

جمع بندی

آگاهی از قوانین و نرخ های دیه، به ویژه در سال 1404، برای تمامی شهروندان از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس آخرین بخشنامه قوه قضاییه، نرخ دیه کامل انسان در ماه های عادی 1 میلیارد و 600 میلیون تومان و در ماه های حرام 2 میلیارد و 133 میلیون تومان تعیین شده است. این مبالغ، مبنای محاسبه دیه در انواع حوادث غیرعمدی و تصادفات رانندگی است.

در خصوص دیه زن و مرد، اگرچه اصل فقهی بر نصف بودن دیه زن است، اما در حوادث رانندگی، به لطف ماده 551 قانون مجازات اسلامی و حمایت صندوق تأمین خسارت های بدنی، دیه زنان تا سقف دیه مردان پرداخت می شود تا برابری در جبران خسارات جانی برقرار باشد. همچنین، در جراحات جزئی (تا یک سوم دیه کامل مرد)، دیه زن و مرد برابر است.

نقش بیمه شخص ثالث در پرداخت دیه حیاتی است و شرکت های بیمه موظف به پوشش دیه زیان دیدگان تا سقف مشخص هستند. در نهایت، پیگیری مراحل قانونی دریافت دیه از پلیس تا دادگاه و پزشکی قانونی، نیازمند دقت و آگاهی است. در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به راهنمایی تخصصی، همواره توصیه می شود که از مشاوره حقوقی متخصصین این حوزه بهره مند شوید تا از تمامی حقوق قانونی خود دفاع کنید.