خلاصه کتاب بخوانید هنگامی که…: کتابی برای پیچ و تاب زندگی ( نویسنده جولی اسمیت )

کتاب «بخوانید هنگامی که…: کتابی برای پیچ و تاب زندگی» اثر دکتر جولی اسمیت، راهنمایی جامع و کاربردی است که جعبه ابزاری روانشناختی برای مواجهه با چالش های ذهنی و عاطفی روزمره ارائه می دهد. این اثر ارزشمند، به خوانندگان می آموزد چگونه در لحظات دشوار زندگی، از اضطراب و استرس گرفته تا خودانتقادی و مشکلات ارتباطی، بهترین واکنش را داشته باشند. دکتر اسمیت، روانشناس بالینی و نویسنده پرفروش، با رویکردی منحصر به فرد و تمرین محور، به ما کمک می کند تا خودآگاهی و تاب آوری روانی خود را تقویت کنیم.

این کتاب فراتر از یک اثر صرفاً تئوریک، به عنوان یک همراه و راهنما در فراز و نشیب های زندگی عمل می کند و با ارائه ی راهکارهای عملی و قابل اجرا، خواننده را توانمند می سازد تا مهارت های لازم برای عبور از پیچیدگی های عاطفی و ذهنی را کسب کند. جولی اسمیت با زبانی ساده و در عین حال عمیق، مباحث پیچیده روانشناختی را برای همگان قابل فهم می سازد و این امکان را فراهم می آورد تا هر فردی بتواند در مسیر توسعه فردی و بهبود سلامت روان خود گام بردارد.

ساختار و فلسفه کتاب «بخوانید هنگامی که…» اثر جولی اسمیت

کتاب «بخوانید هنگامی که…» (Open When: A Companion for Life’s Twists & Turns) با رویکردی مبتکرانه و همدلانه، به خوانندگان خود کمک می کند تا در لحظات حساس و پر چالش زندگی، به راهکارهای عملی دست یابند. این کتاب با الهام از سنت قدیمی نامه هایی برای وقت های خاص (Open When letters) طراحی شده است؛ نامه هایی که در گذشته برای عزیزان نوشته می شد و توصیه می کرد در موقعیت های خاص یا زمانی که با احساسات مشخصی روبرو می شدند، باز شوند. جولی اسمیت این ایده را به قلمرو خودیاری و روانشناسی بالینی آورده و کتابی خلق کرده که در آن هر فصل به مثابه یک نامه عمل می کند که باید هنگامی که… با وضعیت عاطفی یا چالش ذهنی خاصی روبرو هستید، آن را بخوانید.

فلسفه ی اصلی این کتاب بر توانمندسازی فردی و ارائه ی ابزارهای قابل اجرا برای مدیریت سلامت روان استوار است. جولی اسمیت، به عنوان یک روانشناس بالینی با تجربه، درک عمیقی از مسائل رایج روانی دارد که افراد در زندگی روزمره با آن ها دست و پنجه نرم می کنند. او به جای ارائه ی صرفاً نظریات، بر ارائه ی تکنیک ها و تمریناتی متمرکز است که خوانندگان می توانند بلافاصله در زندگی خود به کار گیرند. این رویکرد تمرین محور، کتاب را به یک جعبه ابزار روانشناختی تبدیل می کند که در هر لحظه از زندگی می توان به آن رجوع کرد.

کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است که هر کدام به جنبه های متفاوتی از دشواری های زندگی می پردازد:

1. بخش اول: هنگامی که با دیگران بودن سخت است (بر چالش های روابط انسانی تمرکز دارد).
2. بخش دوم: هنگامی که با خود بودن سخت است (به مسائل مربوط به خودشناسی، عزت نفس و رابطه با خود می پردازد).
3. بخش سوم: هنگامی که تحمل احساساتتان سخت است (به مدیریت و درک عمیق تر احساسات می پردازد).

این ساختار به خوانندگان امکان می دهد تا بسته به نیاز و وضعیت فعلی خود، به فصل مرتبط مراجعه کرده و راهکارهای مناسب را پیدا کنند. این کتاب نه تنها به شناسایی مشکلات کمک می کند، بلکه با ارائه ی ابزارهای آنی، تمرینات و دیدگاه های جدید، مسیر رشد و بهبود را نیز روشن می سازد. هدف نهایی جولی اسمیت، equipping خوانندگان با مهارت هایی است که به آن ها کمک کند تا انعطاف پذیری روانی خود را افزایش داده و زندگی ای معنادارتر و رضایت بخش تر داشته باشند، حتی در مواجهه با پیچ و تاب های اجتناب ناپذیر زندگی.

راهکارهای عملی جولی اسمیت: خلاصه بخش های کلیدی کتاب

کتاب «بخوانید هنگامی که…» با ارائه یک دیدگاه جامع و رویکردی عمل گرا، به خوانندگان کمک می کند تا درک عمیق تری از چالش های زندگی پیدا کرده و با ابزارهای مؤثر به مدیریت آن ها بپردازند. جولی اسمیت با تخصص روانشناختی خود، راهکارهایی را برای تقویت سلامت روان و تاب آوری در برابر سختی ها ارائه می دهد. هر بخش از کتاب به تفصیل به یکی از جنبه های کلیدی زندگی می پردازد و راهنمایی های مشخصی برای عبور از موانع ارائه می کند.

بخش اول: هنگامی که با دیگران بودن سخت است – بهبود روابط انسانی

روابط انسانی، سنگ بنای زندگی اجتماعی ما هستند، اما همین روابط می توانند منبع بزرگ ترین چالش ها و ناراحتی های ما نیز باشند. این بخش از کتاب «بخوانید هنگامی که…» به بررسی دقیق این چالش های ارتباطی می پردازد و راهکارهایی برای بهبود کیفیت روابط و حفظ سلامت روان در تعاملات با دیگران ارائه می دهد.

درس ۱: رهایی از دام مقایسه و حسادت با رویکرد جولی اسمیت

مقایسه کردن خود با دیگران، به ویژه در عصر رسانه های اجتماعی، یکی از مخرب ترین عادت هایی است که می تواند عزت نفس ما را تضعیف کند و به حسادت دامن بزند. جولی اسمیت در این بخش توضیح می دهد که چرا مقایسه اغلب سمی است و چگونه می توان از این چرخه معیوب رها شد. او پیشنهاد می کند که به جای غرق شدن در آنچه دیگران دارند، بر ارزش ها و نقاط قوت شخصی خود تمرکز کنیم. راهکار او این است که حسادت را به منبعی برای الهام و انگیزه تبدیل کنیم، نه یک باتلاق برای نارضایتی. با دقت در انتخاب اینکه با چه کسی و چه چیزی خود را مقایسه می کنیم، می توانیم از تجربیات دیگران برای رشد خودمان استفاده کنیم.

درس ۲: مدیریت روابط ناسالم و تشخیص دوستان واقعی

نه همه کسانی که در زندگی ما هستند، برای ما خیر و صلاح می خواهند. این بخش به تشخیص انتقاد سازنده از مخرب می پردازد و اهمیت تعیین مرزهای سالم در روابط را گوشزد می کند. اسمیت بر اهمیت اعتماد به نفس در روابط تاکید دارد؛ اینکه بدانیم چه زمانی یک رابطه به ما آسیب می رساند و چگونه با شجاعت برای حفظ سلامت روان خود، آن را رها کنیم یا مرزهای جدیدی تعریف نماییم.

درس ۳: غلبه بر اضطراب اجتماعی و احساس ناخوشایند بودن در جمع

احساس ناخوشایند بودن در جمع یا اضطراب اجتماعی، تجربه ای فراگیر است. این فصل به شناسایی اجتناب پنهان – رفتارهایی که برای فرار از موقعیت های اجتماعی ناراحت کننده انجام می دهیم – می پردازد. جولی اسمیت راهکارهایی برای کاهش نشخوار فکری پس از تعاملات اجتماعی ارائه می دهد و به چالش کشیدن اثر نورافکن (Spotlight Effect) را آموزش می دهد؛ این تصور که دیگران بیش از حد به اعمال و ظاهر ما توجه می کنند.

درس ۴: قدرت «نه» گفتن و قاطعیت برای حفظ مرزهای شخصی

توانایی نه گفتن، مهارتی حیاتی برای حفظ سلامت روان و تعیین مرزهای شخصی است. بسیاری از ما از ترس طرد شدن یا ایجاد نارضایتی، در نه گفتن مشکل داریم. این بخش از کتاب به مقابله با احساس گناه ناشی از نه گفتن می پردازد و تکنیک های قاطعیت را برای بیان نیازها و مرزهای خود به شکلی محترمانه و مؤثر آموزش می دهد. او تاکید می کند که ترس از نارضایتی دیگران نباید بر نارضایتی ما از خودمان غلبه کند.

درس ۵: تعامل مؤثر با افراد منفعل-پرخاشگر و مدیریت تعارض

رفتار منفعل-پرخاشگرانه، یکی از دشوارترین انواع تعاملات است که می تواند به روابط آسیب بزند. جولی اسمیت نشانه های پرخاشگری منفعلانه را توضیح می دهد و راهبردهایی برای واکنش مؤثر به این رفتارها ارائه می کند. درک انگیزه های پشت این رفتارها و چگونگی پاسخ دهی بدون افتادن در دام بازی های قدرت، از نکات کلیدی این بخش است.

درس ۶: پذیرش و مدیریت نقش ها در روابط خانوادگی (والدین و فرزندان)

روابط خانوادگی، به ویژه با والدین یا فرزندان، مملو از انتظارات، مسئولیت ها و گاهی اوقات اشتباهات است. این فصل بر اهمیت پذیرش اشتباهات، آموختن عذرخواهی و پرهیز از ایجاد بحران های غیرضروری در روابط خانوادگی تأکید دارد. جولی اسمیت به خواننده کمک می کند تا راهکارهایی برای تعامل سالم تر و سازنده تر در این روابط بیابد و در عین حال، به نیازهای شخصی خود نیز توجه کند.

درس ۷: درک سبک دلبستگی و ساختن روابط امن در پیچ و تاب زندگی

سبک دلبستگی ما نقش مهمی در نحوه شکل گیری و حفظ روابطمان دارد. این بخش به بررسی مفهوم دلبستگی می پردازد و راهکارهایی برای محدود کردن نشخوار فکری درباره دوست داشته نشدن یا رها شدن ارائه می دهد. اسمیت تاکید می کند که توسعه اعتماد به خود و سپس به دیگران، کلید ساختن روابطی امن و رضایت بخش است. او به خواننده کمک می کند تا تله های ذهنی را شناسایی کرده و به سمت الگوهای دلبستگی سالم تر حرکت کند.

درس ۸: درخواست کمک: نشانه ای از استقلال و نه ضعف

یکی از سخت ترین کارها برای بسیاری از ما، درخواست کمک است. اغلب این عمل را با ضعف اشتباه می گیریم، در حالی که جولی اسمیت آن را نشانه ای از قدرت و استقلال می داند.

دکتر جولی اسمیت تأکید می کند که انتخاب کمک نگرفتن، در حالی که می دانید می تواند برایتان مفید باشد، به معنای متوقف کردن زندگی شماست. این عمل، یادگیری و رشد شما را محدود کرده، احساس تنهایی را بی نهایت بیشتر می کند و احتمال تسلیم شدن را به شدت افزایش می دهد.

این بخش به شکستن تابوی درخواست کمک می پردازد و گام های عملی برای انجام این کار را آموزش می دهد. او توضیح می دهد که چگونه ترس از قضاوت دیگران می تواند ما را از کمک های ارزشمند محروم کند و چطور پذیرش کمک، نه تنها ما را مستقل تر می سازد، بلکه فرصتی برای کمک به دیگران در آینده نیز فراهم می آورد.

بخش دوم: هنگامی که با خود بودن سخت است – خودشناسی و عزت نفس

این بخش از کتاب «بخوانید هنگامی که…» به درونی ترین جنبه های وجود ما می پردازد: رابطه با خود. جولی اسمیت با نگاهی عمیق به چالش های فردی، به خوانندگان کمک می کند تا با منتقد درونی، شک به خود و احساسات طاقت فرسا مقابله کرده و مسیر خودشناسی و تقویت عزت نفس را هموار سازند. این سفر درونی، با هدف توانمندسازی فرد برای تبدیل شدن به بهترین نسخه از خودش آغاز می شود.

درس ۱: خاموش کردن منتقد درونی: راهکاری از جولی اسمیت

تقریباً همه ما یک منتقد درونی داریم که گاهی اوقات بسیار سخت گیر و بی رحم است. این فصل به شناسایی و تغییر الگوهای خودگویی مخرب می پردازد و راهکارهایی برای تبدیل آن به یک ابزار سازنده ارائه می دهد. جولی اسمیت آموزش می دهد که چگونه به جای سرزنش خود، با شفقت و واقع بینی با اشتباهاتمان روبرو شویم و از صدای درونی مان برای رشد استفاده کنیم، نه برای تخریب.

درس ۲: ساختن اعتماد به نفس و غلبه بر شک به خود

شک به خود و نداشتن اعتماد به نفس، مانع بزرگی بر سر راه پیشرفت و شادی است. در این بخش، اسمیت به ریشه یابی شک و ترس از شکست می پردازد و تمرینات عملی برای افزایش عزت نفس ارائه می دهد. او تاکید می کند که اعتماد به نفس یک ویژگی ثابت نیست، بلکه مهارتی است که می توان آن را با تمرین و آگاهی توسعه داد. پذیرش نقص ها و جشن گرفتن موفقیت های کوچک، از جمله راهکارهای کلیدی این فصل است.

درس ۳: مدیریت احساس غرق شدن و درماندگی در مواجهه با چالش های زندگی

احساس غرق شدن در مسئولیت ها یا موقعیت های دشوار می تواند به فلج شدن منجر شود. این فصل تکنیک های زمین گیری (Grounding) را معرفی می کند که به افراد کمک می کند تا در لحظه حال حضور پیدا کرده و از شدت احساسات طاقت فرسا بکاهند. جولی اسمیت همچنین راهکارهایی برای تبدیل بی عملی به اقدام و چگونگی تقسیم وظایف بزرگ به گام های کوچک و قابل مدیریت ارائه می دهد.

درس ۴: مواجهه با تنفر از خود و کمال گرایی

تنفر از خود می تواند ریشه های عمیقی در کمال گرایی و انتظارات غیرواقعی داشته باشد. این بخش به بازنویسی روایت شخصی و استفاده سازنده از خشم می پردازد. جولی اسمیت نشان می دهد که خشم، اگر به درستی مدیریت شود، می تواند نیروی محرکه ای برای تغییر باشد، نه یک احساس مخرب. پذیرش خود، با همه کاستی ها، گام اول در مسیر رهایی از تنفر از خود است.

درس ۵: شجاعت در انتخاب و پذیرش شکست به عنوان پله ای برای رشد

ترس از انتخاب اشتباه و شکست، بسیاری از ما را از برداشتن گام های بزرگ در زندگی باز می دارد. این فصل بر اهمیت ارزش ها در تصمیم گیری و تحمل تردید تأکید می کند. جولی اسمیت شکست را نه پایان راه، بلکه پله ای برای رشد و یادگیری می داند. او به خواننده می آموزد که چگونه با شهامت تصمیم بگیرد، حتی اگر نتایج غیرمنتظره باشند، و چگونه از تجربیات ناموفق برای قوی تر شدن استفاده کند.

درس ۶: تقویت اراده و مقابله با اهمال کاری با روش جولی اسمیت

اهمال کاری و ضعف اراده، موانع رایجی هستند که مانع رسیدن به اهداف می شوند. این بخش به خواننده کمک می کند تا با پرسیدن سوالات سخت از خود، موانع احتمالی را پیش بینی کند و برای موفقیت آماده شود. جولی اسمیت همچنین بر اهمیت ارتباط با خودِ آینده تأکید می کند؛ اینکه چگونه تصمیمات امروز ما بر آینده ما تأثیر می گذارند و چگونه می توانیم با در نظر گرفتن این ارتباط، اراده خود را تقویت کنیم.

درس ۷: اقدام در شرایط فشار و مدیریت اضطراب با تکنیک های آرام سازی

موقعیت های استرس زا و پرفشار بخش جدایی ناپذیری از زندگی هستند. این فصل استراتژی های آرام سازی ذهن و بدن را برای مدیریت اضطراب آموزش می دهد. جولی اسمیت تکنیک های تنفس، ذهن آگاهی و تغییر الگوهای فکری را معرفی می کند که به افراد کمک می کند تا در لحظات بحرانی، آرامش خود را حفظ کرده و تصمیمات منطقی تری بگیرند.

بخش سوم: هنگامی که تحمل احساساتتان سخت است – مدیریت عواطف

احساسات بخش جدایی ناپذیری از تجربه انسانی هستند، اما گاهی اوقات مدیریت آن ها می تواند بسیار دشوار باشد. این بخش از کتاب «بخوانید هنگامی که…» به خوانندگان کمک می کند تا درک عمیق تری از احساسات خود پیدا کرده و با ابزارهای روانشناختی مؤثر، آن ها را به شکلی سازنده مدیریت کنند. هدف این است که به جای سرکوب یا غرق شدن در احساسات، با آن ها دوستی کنیم و از پیام هایشان برای رشد و بهبود استفاده نماییم.

درس ۱: کنترل بیش فکری و نشخوار ذهنی با تکنیک های جولی اسمیت

بیش فکری و نشخوار ذهنی، حالتی است که افکار به صورت مکرر و بی وقفه در ذهن چرخیده و اغلب منجر به اضطراب و استرس می شود.

در دنیای پرهیاهوی امروز، تشخیص اینکه افکار صرفاً افکار هستند و نه حقایق مطلق، گامی اساسی در کنترل بیش فکری است. این رویکرد به ما کمک می کند تا از دام نشخوار ذهنی رها شویم و به جای غرق شدن در افکار، کنترل توجه خود را بازیابی کنیم.

جولی اسمیت در این فصل به خوانندگان می آموزد که چگونه افکار را به عنوان فقط افکار تشخیص دهند و به آن ها قدرت ندهند. او راهکارهایی برای بازیابی کنترل توجه و دور کردن ذهن از چرخه های بی پایان نشخوار ذهنی ارائه می دهد تا بتوانیم بر روی آنچه اهمیت دارد، تمرکز کنیم.

درس ۲: دوستی با ترس و بازتعریف آن: راهنمای کتاب پیچ و تاب زندگی

ترس یکی از قدرتمندترین احساسات انسانی است که می تواند ما را فلج کند یا به سمت رشد سوق دهد. این فصل به اهمیت شفقت به خود و قدرت توجه در مواجهه با ترس می پردازد. جولی اسمیت تاکید می کند که ترس را نباید به عنوان یک مشکل سرکوب کرد، بلکه باید آن را به عنوان یک پیام رسان یا راهنما بازتعریف کرد. با درک ریشه های ترس و شنیدن پیام های آن، می توانیم با آن دوستی کرده و از آن برای پیشرفت استفاده کنیم.

درس ۳: مواجهه با غم و اندوه و سوگ با رویکرد روانشناختی

غم و اندوه، به ویژه در مواجهه با سوگ و فقدان، تجربه ای عمیق و دردناک است. این بخش بر پذیرش درد و دوری از انتظارات غیرواقعی در مورد چگونگی غمگین بودن تأکید می کند. جولی اسمیت اهمیت اتصال اجتماعی و فعالیت فیزیکی را به عنوان راهکارهایی برای کمک به فرآیند سوگ گوشزد می کند. او به خواننده می آموزد که چگونه به خود اجازه دهد تا احساسات غم را تجربه کند، اما در آن غرق نشود.

درس ۴: معنا بخشیدن به زندگی در احساس بی معنی بودن

گاهی اوقات زندگی بی معنی و خالی از هدف به نظر می رسد. این فصل به خوانندگان کمک می کند تا در لحظات بی حسی و پوچی، دوباره معنا را پیدا کنند. جولی اسمیت پیشنهاد می کند که با تمرکز بر چیزهای کوچک و مشارکت فعال در زندگی روزمره، می توانیم حس هدفمندی را بازگردانیم. حرکت و فعالیت فیزیکی نیز می تواند به تقویت روحیه و افزایش ارتباط با جهان کمک کند.

درس ۵: غلبه بر سندروم فریبکار (Imposter Syndrome) و احساس دروغگو بودن

سندروم فریبکار، احساسی است که فرد با وجود شایستگی های خود، گمان می کند یک دروغگو است و هر لحظه ممکن است افشا شود. این بخش به شناخت تعصبات شناختی و اهمیت صداقت با خود می پردازد. جولی اسمیت توضیح می دهد که چگونه مقایسه های ناعادلانه و انتظارات درونی می توانند این سندروم را تقویت کنند و راهکارهایی برای پذیرش شایستگی ها و رهایی از این احساس ارائه می دهد.

درس ۶: بخشش خود و رهایی از پشیمانی: درسی از جولی اسمیت

پشیمانی از گذشته و ناتوانی در بخشش خود، می تواند باری سنگین بر دوش فرد باشد. این فصل به توقف نشخوار فکری گذشته و اقدام برای تغییر در آینده می پردازد. جولی اسمیت بر اهمیت فرآیند بخشش خود تأکید می کند؛ اینکه چگونه می توانیم از اشتباهات گذشته درس بگیریم، اما اجازه ندهیم که آن ها آینده ما را تعریف کنند. این بخش راهکارهایی برای گام برداشتن به سمت خودپذیری و رهایی از بند گذشته ارائه می دهد.

درس ۷: مدیریت خشم انفجاری و درک ریشه های آن

خشم یکی از قوی ترین احساسات است که اگر کنترل نشود، می تواند آسیب های زیادی به خودمان و روابطمان بزند.

جولی اسمیت برای مدیریت خشم انفجاری پیشنهاد می کند که ابتدا با آرام سازی بدن و سپس ذهن، ریشه های اصلی خشم را تحلیل کنیم. این فرایند به ما کمک می کند تا به جای واکنش های ناگهانی، پاسخ های آگاهانه تری داشته باشیم و به شکل سازنده ای با این احساس قدرتمند کنار بیاییم.

این فصل به تکنیک های آرام سازی بدن و ذهن برای جلوگیری از فوران خشم می پردازد. جولی اسمیت به خوانندگان می آموزد که چگونه منشاء خشم خود را درک کنند – آیا ناشی از احساس آسیب پذیری، بی عدالتی، یا نادیده گرفته شدن است؟ – و چگونه به جای واکنش های تکانشی، با آن به شکلی سازنده برخورد نمایند.

نتیجه گیری: جعبه ابزار شما برای زندگی در پیچ و تاب های آن

کتاب «بخوانید هنگامی که…: کتابی برای پیچ و تاب زندگی» اثر دکتر جولی اسمیت، اثری فراتر از یک کتاب خودیاری معمولی است؛ این کتاب، یک همراه، یک راهنما و یک جعبه ابزار روانشناختی برای هر فردی است که در جستجوی درک بهتر خود و مدیریت مؤثرتر چالش های زندگی است. جولی اسمیت با زبانی عمیق اما قابل فهم، به خوانندگان می آموزد که زندگی، با همه فراز و نشیب ها، پیچ و تاب ها و لحظات دشوارش، فرصتی برای رشد و یادگیری است.

پیام های اصلی این کتاب حول محور خودآگاهی، پذیرش، اقدام، تاب آوری و شفقت به خود می چرخد. ما آموختیم که چگونه با مقایسه های مخرب مقابله کنیم، مرزهای سالم در روابط را بشناسیم و از قدرت نه گفتن برای حفظ سلامت روان خود استفاده کنیم. این کتاب به ما نشان داد که چگونه با منتقد درونی مان به صلح برسیم، اعتماد به نفس خود را بسازیم و احساسات طاقت فرسایی مانند ترس، غم و خشم را به شکلی سازنده مدیریت کنیم. هر بخش و هر درس، گامی عملی در جهت توانمندسازی فردی و بهبود کیفیت زندگی است.

«بخوانید هنگامی که…» بر این حقیقت مهم تاکید دارد که هیچ کس از چالش های زندگی در امان نیست، اما ابزارهایی وجود دارند که می توانند ما را در این مسیر یاری کنند. این کتاب، همانند یک دوست دلسوز، در لحظاتی که با دیگران بودن سخت است، با خود بودن دشوار است یا تحمل احساساتمان طاقت فرسا می شود، در کنار ما می ماند و راهنمایی های ارزشمندی ارائه می دهد. مطالعه ی این خلاصه، دروازه ای است برای آشنایی با آموزه های ارزشمند این کتاب، اما برای بهره مندی حداکثری از تمرینات عملی و دیدگاه های عمیق دکتر اسمیت، مطالعه ی کامل این اثر به شدت توصیه می شود. سفر خود را برای بهبود سلامت روان، تقویت خودآگاهی و ساختن زندگی ای سرشار از معنا و تاب آوری، همین حالا آغاز کنید.