علی حاتمی 40 سال قبل بهاریه ای برای شروع سال جدید نوشت که از قضا همانند بهار 1403 با ماه مبارک رمضان متقارن بود.
به گزارش وب سازان شمال، این فیلمساز شهیر که در فیلم «کمال الملک» سکانسی ماندگار از لحظه تحویل سال و آداب و رسوم مهم ترین آیین باستانی ایرانیان را به تصویر درآورده، سال 1371 در شماره نوروزی مجله «فیلم»، بهاریه ای نوشت که همزمان با نخستین روز سال جدید بازنشر می شود.
او در این نوشتار که آن را به سبک و سیاق خود نوشته، لحظه تحویل سال 1349 و «حسن کچل» را یاد کرده؛ فیلم موزیکالی که حاتمی به عنان نخستین فیلم سینمایی خود ساخت و نوروز 1349 هم در سینماها اکران شد.
متن کامل این بهاریه را با عنوان «بهار بود و تو بودی و عشق بود و امید» در ادامه می خوانید:
« [امید زنگ می زند – شماره عید. ]
– در گوش سالمم که از لیزر بی امان زبانش در امان بود راشد از رادیوی «آندریا» ی خانه مادری: یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار …
* دست، پرده ی صندوق خانه ی خاطره را پس می زند: چرا عید؟ نه، بهار.
[بهاریه. مجله فیلم. قولشو دادم. گفتم که نوشتی!]– صدای معلم دیکته: درختان، به خلعت نوروزی، قبای سبز ورق دربرگرفته …
[بهاریه]– زمزمه گلنراقی از گرامافون تپاز: بهار ما گذشته، گذشته ها گذشته.
[بچه ها گفتند سیاهه ظروفچی سوته دلانو ردیف کنه، تمامه!]* چند روزه مدادمو گم کردم. اگه مادر زنده بود، بی اون که بپرسه قلمتو شکستند «می خرید برام بهتره شو». بهمن ماه بود. دربخانه ی برفی، مغضوباً از ایوان تخت مرمر مدادمان را پرتاب کردیم داخل باغ. باهار که برف گلستان آب شد ملیجک مدادتان را که سبز شده و خرم به جهت نبستن، پیدا خواهد کرد.
[قاب و قدح مرغی، گلدون دست دلبر، لاله. ]*لاله، بنفشه، نرگس، سنبل.
[بته جغه، بوته، شب چهارشنبه آخر سال]– فریاد شادی لیلای تازه زبان باز کرده: «زردی تو از من، سرخی من از تو» سرخی تو از من، زردی من از تو.
* خودکار لای دفتر تلفن لغزید، لای انگشت ها: «و به یمن بازی عشق و پنجه قلم شد.»
[تو بنویس عید، ما تیتر می زنیم بهار. ]– غرش توپ تحویل سال: نوروز 049 صدای حسن کچل: غروبا وقتی آب فواره ها وا می شدن، ماهی های قرمز یک وجبی، به بلندی آب فواره ها می پریدن. این خونه که توی شهر نگین انگشتر بود، مال شیپورزن مرد بلند اختر بود. آقا شیپورچی آرزو می کرد که زنش پسر بزاد، یه پسره کاکل زری. اما از بخت بدش بچه بی کاکل شد. کچل و کوچل و هم کاچل شد. سر نگو، آینه بگو، سر مثال کف دست، واسه درمون یه دونه مو نداشت. جالیزا سبز شدن، سیفی دادن، اما یک مو به سر حسن کچل سبز نشد.
[سه صفحه A4 میشه یک صفحه چاپی]* باز زنم بی احتیاطی کرد، من و ماهی قرمزو تنها گذاشت و رفت. (قلم نوشته بود.)
[گل و بلبل می ذارن، کم و زیادش اندازه میشه!]^ چشم ها بی قرار با سفارشی تلفنی به اختیار خود همپای دوربین بهارلو، فخیمی، کلاری راهی سفری می شود صوری. حاصل سفرنامه ای مصور، عنوان «شب عید، صدای آب».
شب، خارجی نمای دور. رنوی زرد رنگ کهنه از باریکه راهی میان جاده به راهنمایی حاجی فیروزی طناز عبور می کند. چراغانی زمینی، با چراغ های زنبوری. این سو دست فروشان، مطاع شان را که شادابی کم دوامی دارد بساط کرده اند. گلدان عطری، لانجین آبی، لب به لب از ماهی های قرمز رنگ غلیظ، طبق تربچه های نقلی و چاغاله های ریز و سبز گل نم زده. آن سو کارگران با سنجاق قفلی های درشت فلزی در چاله ای مشغول مرمت لوله اصلی انشعاب آب.
نمای متوسط: مرد با دست راست از تنگ ماهی که روی داشبورد تکان می خورد محافظت می کند. صندلی جلو را خرت و پرت کرده.
نمای نزدیک: نور اتومبیل عقبی مانع رویت صورت مرد است. پشت فرمان کیست؟ مشایخی؟ انتظامی؟ رشیدی؟ صدیقی؟ تارخ؟ پورصمیمی – نصیریان؟ و … از هیکلش معلوم است – نه، از کشاورز جوانتر است. بله، بله، خودش است. عبدی، پسرک شیرین سینما. باز نقشو مال خود کرد. اسکندری چه خوب پلک های پف آلودشو با چشمای به اندازه نخودچی درست کرده تا شخصیت خوابالود آسان به تماشاچی منتقل شود.
[فرم هشت صفحه ای توی چاپخونه معطل مطلبه.]* قلم از گنجه ی حافظه قول خاطره نویسان را نوشته. چند روز به عید مانده در سربینه ی حمام های قدیمی کوزه ی قلیان های بلورین را پر می کردند از جوهر قرمز و بر دهانه آن پنبه می گذاشتند و روی پنبه چند دانه گندم. با سبز شدن دانه ها سه رنگ ملی پدید می آید. درفش ایران. مِنبَعد اگر در فیلمی چنین کوزه قلیانی دیدند نگویند «من در آری» است. این انتقال ذوق پدران شما به شماست. پیش از آنکه هفت سین های ترانزیستوری طلسم فراموشی باشد.
^ عبدی به نقش خوابالود جوانی شهرستانی ست تنها مقیم تهران در انتظار ازدواج با زندگی مجردی، که به محض ورود به آپارتمان کوچکش که یک طبقه زیرزمین جا دارد و اسباب عید را جاگیر می کند. قوطی ساردین را باز کرده به نیت ماهی دودی روی بشقاب کته سپیدی که سبزی خشک بر آن پاشیده گذاشته سبزی پلو ماهی شب عید را با اشتها تناول می کند (ماهی آب می کشد) و در یخچال یک شبکه بیشتر آب نیست. شیشه را تا نیمه سر می کشد. چشمش به رنگ ماهی قرمز می افتد که درون آب لرد بسته و کدر و بی حال شده است. آبکش را داخل ظرفشویی می گذارد و پیش از باز کردن فلکه ی شیر آب تنگ آب و ماهی را خالی می کند. دست عبدی فلکه شیر را می پیچاند تا انتها. ای دل غافل، آب قطع است. شیر دوم و سوم، ماهی داخل آبکش در خطر هلاک.
[جمعه بعد از ظهر، واسه ی تو کار یک ساعته.]* وقت تنگ است. بعد از ظهر جمعه نشده غروب جمعه. در خانه ما تعیین زمان با تاریک روشنی هواست. ما حتی به مهمان ها اخطار کرده ایم به انواع ساعت های دیواری و سرطاقچه و رومیزی اعتماد نکنند. عقربه آن ها همیشه روی نمره آخرین صحنه ای است که در آخرین فیلم بازی کرده اند.
^ ماهی داخل آبکش مثل ماهی بریان تابه، که عبدی شیشه آب نیم خورده را نوشداروی حیاتش می سازد و از فرط خوشحالی کنار سفره هفت سین به انتظار توپ تحویل سال قرار گرفته و نگرفته، صدای خورخورش فلک را سقف می شکافد در حالی که فراموش کرده فلکه شیرهای باز شده را ببندد. صحنه ی اتمام کار کارگردان و وصل آب.
– لب های خنده زن امیروی پشت صحنه در سفر نوروزی همان سال حسن کچل که می رفتیم من شهر آبادانو ببینم و او خاله اش، تنها فامیلش و همه پولی که بابت عکاسی سینما در آن سال گرفته بود سوغاتی و عیدی خریده بود. جایش در بهار سبز. تا حس می کرد پشت فرمان چشمم سنگین است می خواند، از قول حسن، همزادش: بیا ول کن حسنک، بیا پیر رو خرک. برمت من پیش طاووس قشنگ. کیه، طاووس کیه؟
اینو همیشه بابام می خوند، نور به قبرش بباره. رفت و به یادمون نموند خاک سردی می آره. نه شب جمعه حلوایی، نه ورد و قل هواللهی.
[ماه مبارک هم هست.]– اذان موذن زاده اردبیلی، مایه بیات ترک، بانک الله اکبر، الله اکبر که سروش انقلاب شد.
^ چند نمای سریع از فلکه های باز شیرهای زیرزمین که آب بشدت از آن جاری ست چهره ی عبدی به خواب خوش هفت پادشاه، بی خبر از بد حادثه. دوربین از پشت شیشه پنجره زیرزمین که به روی کوچه باز می شود خوابالود را در خواب بزرگ پروارتر از بیداری به سطح آب نظاره می کند.
* قلم عبارت آخر نبشت: تقارن اولین روز بهار با اولین شب قدر مبارک.
^ امامی پشت میز مونتاژ ابتدا تصویر را متوقف می کند بعد تصاویر را بر می گرداند. به صحنه سفره هفت سین که عبدی مثل یک طفل گنده کنار آن خوابش برده.
تغییر در موخره. پایان خوش. مناسب شب عید. و آواز آب چاره ساز. نمای دیگری از زاویه ای آرام بخش بر منظر دستشویی قبل از جریان یافتن آب، از شیر اول. صدایی، مثل آواز عاشقان کوچه باغای قدیم در اوج از گلوی طاهر سیاوش. درآمد ترنم ریزش آبست. ترانه ای خوش، سرود بیداری عبدی ست.
شیر دیگر، صدای ماندگار بنان، و از شیر سوم صدای آشنای از دست شده غریبانه سر می دهد: بهار بود و تو بودی و عشق بود و امید.»
پایان خبر وب سازان شمال
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "«بهار بود و تو بودی و عشق بود و امید»" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "«بهار بود و تو بودی و عشق بود و امید»"، کلیک کنید.