آقای عطاران، برادر جان، فرمول شما دیگر جواب نمی دهد

آفتاب نیوز :

این روز ها فیلم “روشن” در سینما ها اکران شده است، فیلمی به کارگردانی روح الله حجازی که البته نظرات موافق و مخالف حول فیلم زیاد بوده است، اما نکته اینجاست که فروش فیلم اصلا جالب توجه نیست، انگار دیگر فرمول حضور عطاران، تضمین فروش یک فیلم نیست، مطلب پیش رو درباره “روشن” و “عطاران” است.

این روز ها فیلم “روشن” در سینما ها اکران شده است، فیلمی به کارگردانی روح الله حجازی که البته نظرات موافق و مخالف حول فیلم زیاد بوده است، اما نکته اینجاست که فروش فیلم اصلا جالب توجه نیست، انگار دیگر فرمول حضور عطاران، تضمین فروش یک فیلم نیست، مطلب پیش رو درباره “روشن” و “عطاران” است.

خلاصه داستان:

«روشن» درباره زندگی مردی عاشق سینماست که تمام سرمایه اش را برای پیش خرید یک واحد از برج های اطراف تهران صرف کرده و حالا که مسیولان پروژه به قولشان عمل نکرده اند و خانه ها نیمه کاره باقی مانده، زندگی اش درحال فروپاشی است. او یکی از ده ها نفری است که هر روز برای مشخص کردن تکلیف سرمایه شان، در سرما پشت در های دفاتر ساختمانی می ایستند و به جایی نمی رسند. روح الله حجازی با دست گذاشتن روی زندگی روشن، درواقع بی توجهی نظام سرمایه داری نسبت به زندگی مردم عادی را نقد کرده است.

درباره نقش و بازی رضا عطاران

تمرکز اصلی فیلم روی بازی رضا عطاران در نقش روشن است. عطاران که بیشتر به عنوان بازیگر آثار کمدی شناخته می شود بعد از تجربه ایفای چند نقش جدی، حالا در «روشن» یکی از متفاوت ترین بازی هایش را به نمایش گذاشته. او در این فیلم با گریم متفاوتی به میدان آمده و در نقش مردی تنها و مغموم بسیار ملموس باورپذیر ظاهر شده.

آنچه بیشتر از همه در این فیلم اهمیت دارد تمرکز روی شخصیت روشن است که بازی رضا عطاران آن را تکمیل می کند. روشن مردی عاشق سینماست که این عشق هیچ نکته مثبتی به زندگی اش اضافه نکرده جز اینکه سعی می کند در سخت ترین شرایط، همه چیز را مثل یک فیلم ببیند و حتی در تلخ ترین شرایط هم در جایگاه یک بازیگر، نقش بازی کند. درواقع زندگی روشن به سینما گره خورده و این مسیله به یکی از نکات فیلم تبدیل می شود.

سکانسی از بازی رضا عطاران در فیلم روشن

فیلم روشن دقیقا نمی داند که می خواهد چه اثری باشد. شخصیت اصلی با بازی رضا عطاران یک فرد عاشق سینماست که یک خانه کوچک و زندگی ساده ای دارد. او یک واحد از برج های اطراف تهران را پیش خرید کرده، اما سازندگان خانه به قولشان عمل نکرده اند و به همنی خاطر هم این کاراکتر در وضعیت بدی قرار گرفته است.

خانواده او در حال فروپاشی ست و همسرش هم به طور کامل از او جدا شده و تصمیم گرفته تا با تن فروشی اوضاع زندگی خود را بهبود ببخشد. فیلم به علاقه کاراکتر رضا عطاران نسبت به سینما می پردازد، از نگاه ساده او به زندگی می گوید و سعی می کند تا با فضایی آرام و شبیه به شخصیت های ساده فیلم های ناتوریالیستی کارگردان های شناخته شده ای مثل فدریکو فلینی، در دل مخاطب همدردی ایجاد کند، اما به هیچ عنوان موفق نمی شود.

چرا؟ جواب به این سوال تقریبا مشخص است و احتمالا شما از همین حالا آن را حدس می زنید. کاراکتر اصلی داستان بسیار بی هدف و بدون دلیل رویداد های زندگی خودش را جلو می برد. به این معنا که او طی داستان به سمت هدف خاصی نمی رود و حتی به تنها نکات مثبت و مهمی که در زندگی اش باقی مانده اند هم پشت می کند.

ممکن است فیلم های خوب بسیار زیادی را ببینیم که در آن ها با کاراکتر های اصلی سرخورده و بدون هدف طرف هستیم. در چنین شرایطی سازندگان فیلم سعی می کنند با طراحی یک ماجرا و اتفاقاتی که برای شخصیت اصلی رخ می دهد، همچنان ریتم و هیجان فیلم را حفظ کنند، اما فیلم روشن به بدترین شکل ممکن این کار را انجام می دهد.

اتفاقاتی که برای رضا عطاران در این فیلم رخ می دهند و شخصیت هایی که او طی قصه با آن ها روبرو می شود، هیچ کدام هیچ پیش زمینه خاصی ندارند و طی داستان هم ما تقریبا هیچ اطلاعات تازه ای در مورد آن ها کسب نمی کنیم. اتفاقات هم فاقد هیجان کافی هستند و روشن بیشتر از آن که مانند یک فیلم سینمایی باشد، شبیه سریال های کوتاه درجه دوم شبکه نمایش خانگی است که داستان در آن ها به شدت کند و بی هدف پیش می رود.

روح الله حجازی کارگردان روشن برای آن که بخواهد بیشتر به عشق کاراکتر اصلی به سینما بپردازد. صحنه های خاصی را از فیلم های معروف دنیای سینما بازآفرینی می کند. برای مثال کاراکتر رضا عطاران در یک صحنه در حد دو ثانیه مانند رابرت دنیرو در راننده تاکسی دیالوگ می گوید، اما خیلی نصفه و سریع از این قضیه رد می شود.

شخصیتی که عاشق سینماست هیچ وقت سینمایی فکر نمی کند و به جز یک قابل مسخره ای که گهگاهی روی بعضی از صحنه ها می گیرد، هیچ عکس العملی از خود نشان نمی دهد که بفهمیم او چیزی از سینما می داند و به آن علاقه مند است.

به جای پرداخت به همین موضوعات، اما یکی از پارت های طولانی فیلم به کشیدن مواد مخدر و حرف زدن با یک زن فاحشه خلاصه می شود. ظاهرا فقط کارگردان، چون مجوز استفاده از چنین خطوط قرمزی را در فیلم خود داشته از آن ها استفاده کرده وگرنه هیچ منطق داستانی نمی توان پشت این سکانس ها پیدا کرد.

کاراکتر رضا عطاران طی فیلم سرگردان است و رابطه کلیشه ای که با دخترش دارد هم باعث می شود صحنه های احساسی ای که بین او و دخترش شکل می گیرد، تکراری به نظر برسند. تنها ابزاری که او دارد مظلومیت است و به طور مشخصی کارگردان هم سعی می کند تا از همین مظلومیت برای برقرار کردن ارتباط بیننده با شخصیت استفاده کند.

این موضوع هم جواب نمی دهد، زیرا کاراکتر به خاطر مظلوم بودن خود تصمیمات عجیب و سکوت های غیرقابل انتظاری در مهم ترین بخش های داستان می کند که شما را از منطق داستانی و پیش بردن قصه ناامید خواهد کرد.

او در انتهای فیلم هم به چیزی نمی رسد و تغییری هم در دنیای اطراف خودش ایجاد نمی کند. به طور کلی نتیجه گیری فیلم اصلا نشان نمی دهد که حالا کاراکتر اصلی بعد از تحمل این همه سختی به جای خاصی رسیده یا حتی نکته خاصی را متوجه شده است.

روشن فیلمی بدون دقت و بدون محتوا است که از آن جایی که حتی نمی تواند یک کمدی مبتذل خوب هم باشد، قطعا در گیشه هم شانسی نخواهد داشت. نوع فیلم برداری و حتی موسیقی فیلم به گونه ای ست که انگار کارگردان هیچ توجهی به جزییات در طراحی اثر خود نداشته حتی خود او هم به فیلمش اهمیت نمی دهد. روشن بیشتر از هر چیزی، نماینده سیاه ترین روز های سینمای ایران است، روز هایی که دقیقا در وسط آن قرار داریم.